Amerika Birleşik Devletleri’ ndeki Harvard Üniversitesi’ nin Davis Rusya ve Avrasya Çalışmaları Merkezi’ nde 14 Şubat günü düzenlenen atölye çalışmasında Çeçenya’ daki temizlik operasyonları konu edinildi.

Amerika Birleşik Devletleri’ nin kuzey doğusundaki Massachusets Eyaleti’ ndeki New England Bölgesi’ nde yer alan Cambridge şehrinde bulunan ünlü Harvard Üniversitesi bünyesindeki Davis Rusya ve Avrasya Çalışmaları Merkezi’ nde düzenlenen karşılaştırmalı politik seminerlerde bir süredir “Komünizm Sonrası Politikalar ve Ekonomiler” konulu atölye çalışmaları yapılıyor. Bu atölye çalışmaları kapsamında 14 Şubat günü, Princeton Üniversitesi Politika ve Uluslararası İlişkiler Dalı Yardımcı Profesörü Jason Lyalt tarafından hazırlanan “Baş Kaldıran Etnik Bir Grup Nasıl Yola Getirilir? Çeçenya’ daki Temizlik Operasyonlarının Karşılaştırmalı Analizi” isimli otuz sayfalık çalışmadan hareketle bir atölye kuruldu.

12.15 ile 14.00 saatleri arasında düzenlenen atölye çalışmasında kullanılan Jason Lyalt’ ın makalesinde Rus askeri güçleri tarafından düzenlenen temizlik (zachistki) operasyonlarının 2002′ den bu yana iki başlı bir hal aldığı, artık bu temizlik operasyonlarının  ya Rus askeri güçleri tarafından ya da Moskova yanlısı Çeçen haydutlarca yapıldığı vurgulanmış, sivillere yönelik bu tip operasyonların benzer örneklerinin Kenya’ da, Cezayir’ de ya da II.Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi’ nde yaşandığı ifade edilmişti. Çalışma makalesinde dünya üzerindeki 340′ tan fazla sivil toplum örgütü, organizasyon ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemeleri’ nin verilerine göre 1999 yılından bu yana 5.000′ den fazla insanın temizlik operasyonlarında öldürüldüğünün ya da ortadan yok olduğunun kayıtlı olduğu belirtilmişti.

Yard.Prof. Jason Lyalt, çalışma makalesinde 15.000 ile 25.000 arasında Çeçen sivilin, 5.000 civarında Rus askerinin öldüğünü, 100.000 Çeçen’ in yerinden yurdundan olduğunu belirterek savaşın ağır sonuçlarını biraz küçük göstermiş. Ancak, 1999 yılında başlayan II.Rus – Çeçen Savaşı’ nın halen devam ettiğinin belirtilmiş olması batı dünyasının Çeçenya konusuna bakışında önemli bir gelişme olarak nitelenebilir.

Lyalt makalesinde Ocak 2000′ den Aralık 2005′ e kadar 680 temizlik operasyonunun yapıldığının kaydedilebildiğini belirterek temizlik operasyonlarını şöyle tanımlamış, “Temizlik (zachistki), önceden belirlenmiş bir evin ya da alanın izolasyonu ile başlar. Askerlerin izole edilen alanın giriş çıkışlarını kontrol altına almasından sonra iki farklı yöntem izlenilir. Birinci yöntemde, ya doğrudan eve girilerek ev sakinleri dövülür, öldürülür ya da genç erkekler tutuklanarak götürülür. İkinci yöntemde ise, kimliklerin kontrol edilmesi ve evin aranması usulü uygulanır. En az 10 kişiden oluşan bu ekibin psikolojik baskıyı amaç edindiği görülür”. Ayrıca çalışma makalesinde, Çeçen sivillere yönelik sürdürülen temizlik operasyonlarında, tankların, zırhlı personel taşıyıcılarının ve helikopterlerin de kullanıldığı, Rus askerlerinin temizlik operasyonları sırasında cinsel saldırı, işkence, şiddet kullanarak gözaltına alma, eve ve eşyalara zarar verme ya da bunları çalmak gibi suçları işlediğine de vurgu yapılıyor.

“Baş Kaldıran Etnik Bir Grup Nasıl Yola Getirilir? Çeçenya’ daki Temizlik Operasyonlarının Karşılaştırmalı Analizi” çalışma atölyesinde grafiklerden ve haritalardan da yararlanıldı.

Çalışma atölyesinde kullanılan, Çeçenya’ da temizlik operasyonlarının yapıldığı yerleri sayılarına göre kırmızı yuvarlaklarla gösteren bir harita: