“Kafkasyalılar! Senelerden beri göğüslemeye çalıştığımız en vahim an gelip çatmıştır. Yapabileceğimiz tek iş düşmanla fasılasız ve amansız çarpışmaktır. Bugüne kadar harp etmek şeref ve vatan borcu idi. Fakat, bugün hepimiz üzerine farz olmuştur. Kafkasya’ nın hürriyeti için son kurşuna, son kılıca ve sağlam kalan son bileğe kadar dövüşmeyen haindir…” İmam Şamil

Bugün, Kafkasya tarihinin önemli liderlerinden birisi olan İmam Şamil’ in 126. Ölüm Yıldönümü. Bu vesile ile kendisini rahmetle ve saygıyla anıyoruz.

“O’ na (Rus Çarı’ na) söyleyin; Başında bulunduğum bu kahramanların kalplerinde kökleşen zafer imanı kökünden kazınmadıkça, en genç muharibim en yaşlı naibime yok oluncaya kadar, hiç bir kuvvet bizi bu mübarek vatanı son dağına, son köyüne ve son kaya parçasına kadar karış karış müdafaa etmekten men edemeyecektir. Bu uğurda bütün evlat ve ayalimi kılıçtan geçirseniz de son nefesime kadar sizinle mücadele edeceğim” İmam Şamil – Çeçenya/1838

Şeyh Şamil Kimdir? 

1797 yılında Dağıstan’ ın Gimri isimli köyünde dünyaya gelen İmam Şamil Kafkasya’ da devletleşme ve birliktelik sürecinin en önemli ismidir. Babası bölgenin yerli halkı olan Avarlardan (Avarlar pek çok platformda iddia edildiğinin aksine Türk değildir. Dağıstan’ ın otokton halklarındandır. Kendilerine dağlı anlamına gelen Maarulaw derler. )  Dengau Muhammed’ tir. Annesi ise, Avar beyi Pir Budah’ ın kızı Aşiltalı Bahu Mesedo’ dur.

İmam Şamil’ in boyu iki metreyi geçkindi. At binme, silah kullanma ve güreşte son derece başarılı idi.

İmam Şamil, muhtelif zamanlarda toplam beş kez evlilik yapmıştı. Eşlerinin isimleri, Fatimat, Cevheret, Zahidet, Emine ve Şovanat’ tır. Bu eşlerinden, Ahmed Cemaleddin, Muhammed Gazi, Muhammed Said, Muhammed Şefi, Cemaleddin ve Muhammed Kamil isimli altı oğlu ile Fatimat, Nafisat, Necabat, Bahu-Mesedo ve Safiyat isimli beş kızı oldu.

İmam Şamil, genç yaşında Rusların Kafkasya’ daki yayılmacı politakasına karşı duran ve bölge halkını “Gazavat” a çağıran Nakşibendi tarikatına katıldı. İmamlığından önce Gazi Muhammedv ve Hamzat’ ın müşavirliğini yaptı. İmam Hamzat’ ın şehadetinin ardından da 2 Ekim 1834′ te Aşilta’ da yapılan toplantı ile İmamlık makamına seçildi. (İmamlık klasik anlamı ile anlaşılmamalıdır. Kafkasya’ da İmam siyasi otoriteyi temsil eden isimdir. Sanıldığı gibi Şamil şeyh değil, sadece siyasi erkin başıdır.)

Şamil, İmam yani devlet başkanı seçildikten sonra ilk iş olarak iç işlerini ele aldı. Ruslara karşı daha etkili savaşmak için lüzumlu idari ve askeri teşkilatları yeni esaslara göre tanzim etti. Bir taraftan askeri tedbirler alıp düşmana karşı savunma savaşları verirken, diğer taraftan da muntazam adli ve idari sivil bir devlet mekanizması geliştirmiş, medreselerde eğitime önem verdirmiş, fikir ve sanat alanında da büyük adımlar atılmasını sağlamıştır. Döneminde tophaneler, baruthaneler, silahhaneler yapılmış, muntazam birlikler halinde askeri teşkilat kurulmuştur.

Güçlü hitabeti, kararlı tutumu ve askeri dehasıyla büyük başarılar kazanmış, ünü kısa zamanda yayılarak, otoritesi Dağıstan civarında yaşayan geniş topluluklar tarafından kabul edilmiştir.

İmam Şamil, idare sistemini yeniden düzenlerken, ülkeyi naiplik ve vilayetlere ayırarak bunların başına hem askeri hem de sivil yetkilerle donatılmış naipleri getirdi. Üç veya dört naiplik bir vilayet idi. Vilayetlerin başındaki naibin rütbesi daha yüksekti.

Yıllarca devam eden uzun ve yorucu mücadeleler boyunca dost ülkelerden hiçbir yardım göremeyen İmam Şamil’in, nihayet elindeki bütün kuvvet kaynakları tükenir ve 1859’un 6 Eylül’ünde Gunip’te Prens Baryatinsky komutasındaki 70.000 kişilik Rus ordusuna, yanında birkaç yüz kişi kalıncaya kadar direndikten sonra teslim olur.İmam Şamil, aile efradı ve 40 kadar adamı Petersburg’a Çar’ın sarayına götürülür. Rus Çarı II.Aleksandr tarafından sarayın kapısında hayrete düşülecek derecede nazik karşılanır. Çar, babası 1.Nikola’ya ve ihtişamlı ordularına tam otuzbeş yıl Kafkasya’yı zindan eden, zamanının bu en büyük kahramanını karşısında görür görmez, yüzünden ve sakalından hayranlıkla öpmekten kendini alıkoyamaz.İmam Şamil bir ay kadar sarayda misafir edildikten sonra, saygın tutsak olarak esaret yıllarını geçireceği Kaluga’ya gönderilir.Ancak Şamil ve ailesine esaret çok ağır gelir. İki yıl içinde Şamil’in simsiyah saçları beyazlar. Büyük kızı Nafisat ile gelini Muhammed Gazi’nin karısı Kerimet üzüntüden vereme yakalanarak ölürler.
Aradan ancak on yıl geçtikten sonra Çar, onun Hac’ca gitmesine izin verir. Ancak bir tedbir olarak oğlu Muhammed Şefi’yi alıkoyar ve Hacc’ı ifa ettikten sonra derhal Rusya’ya dönmesini şart koşar.

Şamil, 1870 yılında maiyetindeki adamları ile birlikte Rusya’dan ayrılarak önce İstanbul’a uğrar. Sultan Abdülaziz tarafından karşılanarak sarayda ağırlanır. Şamil’in İstanbul’a uğradığı haberi duyulduğunda şehirde yer yerinden oynamış, halk bu büyük kahramanı görebilmek için saray kapılarına akın etmişti.

Şamil, aşkına düştüğü son menzile bir an evvel varmak için Sultan’ın kendisine tahsis ettiği gemi ile yola koyulur. Cidde limanında Mekke Emiri, şehrin ileri gelenleri ve mahşeri bir kalabalık tarafından törenlerle karşılanarak Mekke’de Şürefa dairesinde misafir edilir.

Hac sırasında orada bulunduğunu duyan, dünyanın dört bir yanından gelmiş yaklaşık yüzbin müslümanın onu görmek için yarattığı izdiham sonucu, hükümet makamları İmam Şamil’i Kabe’nin üstüne çıkarmak suretiyle bu hayran kalabalığın arzusunu tatmin edebildi.

Şamil, hac farizasını yerine getirdikten sonra Medine’ye geçer. Medine günlerinde son derece takatten düşer, çektiği büyük ızdırap artık tahammül edilmez bir hal alır ve hastalanarak yatağa düşer.

Bütün hayatını ülkesinin milli bağımsızlığına adayan, askeri dehasını bütün dünyaya ve bizzat ebedi düşmanı Rus yüksek makamlarına dahi kabul ettiren, adını dünya tarihine “gelmiş geçmiş en büyük gerilla lideri” olarak yazdıran İmam Şamil 4 Şubat 1871’de 74 yaşında iken hayata gözlerini yumar. Naaşı Medine’ deki Cennet’ül Baki Mezarlığı’ ndadır.