2001 yılında Çeçenya’da Rus işgal güçlerinin yürüttüğü operasyonlarda ortadan kaybolan üç Çeçen genç ile ilgili olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde görülen dava 27 Mayıs 2010 Perşembe günü karara bağlanırken, Rusya Federasyonu davacı Çeçenlere toplamda 157.030 Euro tazminat ödemeye mahkum edildi.

16622/05 başvuru numarasıyla takip edilen dosyada Çeçenya’nın Urus-Martan bölgesindeki Gekhi Köyü sakini iki aile (Khutsayev ve diğerleri) davacı olarak yer alıyordu.

Mahkeme kayıtlarına göre, davacı Khutsayev ailesi olayın meydana geldiği 16 Aralık 2001 tarihinde Gekhi Köyü’nün Sportivnaya Caddesi’ndeki 40 numaralı evlerindeydi. Gece yarısı olmasına rağmen ertesi günün Ramazan Bayramı’nın başlangıcı olması münasebetiyle aile bireyleri henüz uyunıktı. Gece saat 2.00 ile 3.00 arasında on kişilik askeri üniformalı, maskeli ve silahlı Rus askeri kapıyı kırarak içeriye girdi. İşgal güçlerinden birisi anne Birlant Khutsayeva’nın kafasına silah dayayarak bağırdı: “Herkes yere yatsın, yoksa evinizi havaya uçururuz ve bu kadının kafasına sıkarım”. Evin reisi İsa Khutsayev, Rus askerlerine problemin ne olduğunu sorduğunda cevaben kimlik kontrolü yapıldığı söylendi. Rus askerlerin başındaki lider İsa Khutsayev ve 1984 doğumlu oğlu Movsar Khutsayev’e yere yatmalarını emretti. İşgal güçleri yere yatırdıkları iki Çeçen’in ellerinin üzerine ayakkabılarıyla bastı. Rus askerlerinden birisi İsa Khutsayev’e küfür etti, defalarca kez yüzüne vurdu, çenesini kırdı ve şöyle dedi: “Tüm Çeçenler doğuştan teröristtir”. Asker ancak komutanının emri ile durdu. Babasının yanında yatan Movsar’da bu sırada tekmelerden nasibini aldı. Rus askerler evi aradı ve ailenin 12 bin Rublesini, elbiselerini, bir kaset kayıt cihazını, elektrik süpürgesini, saatlerini ve Ramazan Bayramı için hazırlanan tüm yiyecekleri aldı. Ayrıca İsa’nın MAZ marka aracının da lastiklerine ateş ettiler. İsa ve oğlu Movsar Khutsayev dışarıya çıkarılarak yere yatırıldı. Dışarıda evin 1981 doğumlu diğer oğlu Beslan Khutsayev’in kanlar içerisinde yattığını gördüler. Askerlerden birisi Beslan’ın başına tüfeğinin dipçiğiyle vurdu. İsa, Movsar ve Beslan’ın pasaportlarına el koydular. İsa Khutsayev’i orada bırakarak, Movsar ve Beslan’ı geldikleri Ural ve UAZ marka araçlar ile zırhlı personel taşıyıcılarla (APC) oradan götürdüler.

Rus işgal güçleri aynı gece saat üç sularında, yine Gekhi Köyü’nde Koltsevaya Caddesi’ndeki 18 numarada ikamet eden Didayev ailesinin evinde de bir operasyon düzenledi. Ramazan Bayramı nedeniyle 1977 doğumlu Adam Didayev, verem hastası olarak tedavi gördüğü hastahaneden çıkarak evine gelmişti. Yaklaşık 20 kişilik askeri üniformalı, silahlı ve maskeli Rus askeri kapıyı kırarak içeriye girdi. Askerler içeriye girdiklerinde askerlerden birisi telsizde konuşurken, “Ben, Savunma Bakanlığı Ana İstihbarat Servisi’nden (GRU) Binbaşı ….” dediği duyuldu. Askerler Adam’ın 1953 doğumlu babası Amsady Didayev’i tüfeklerinin dipçiğiyle dövmeye başladı, iki kaburga kemiği kırılan yaşlı Amsady bilincini kaybederek bayıldı. Adam’da babası gibi dayak yedi. Askerler ailenin 14.990 rublesini, video kamerasını, mutfak eşyalarını ve Ramazan Bayramı için hazırladıkları yiyecekleri aldı. Evi aramayı bitirdiklerinde, dışarıdan içeriye maskeli bir adam aldılar. Komutan Adam’ın üzerine el fenerini tuttu ve maskeli adam da onun aradıkları kişi olduğu anlamında başını salladı. Rus komutan Adam’a üzerine kalın birşeyler giymesini emretti. Adam’ın annesi oğlunun verem hastası olduğunu ve tedavi gördüğünü gösteren belgeleri gösterdi. Rus güçlerin komutanı belgeleri inceledi ve ertesi gün konuyu çözüme kavuşturacaklarını söyleyedi. Adam’ı aldılar ve geldikleri araçlarla uzaklaştılar.

Her iki aile de kayıpları için çeşitli makamlara başvuruda bulunduysa da, herhangi bir sonuç alamadı. Movsar ve Beslan Khutsayev ile Adam Didayev’in akıbetleri halen bilinmiyor.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi mevcut deliller ve tanık beyanları doğrultusunda yaptığı incelemede, Rusya Federasyonu’nun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 2. (Yaşam Hakkı), 3. (İşkence Yasağı), 5. (Özgürlük ve Güvenlik Hakkı) ve 13. (Etkin Başvuru Hakkı) maddelerini ihlal ettiğine karar verdi. Mahkeme, Rusya Federasyonu’nun davacı Khutsayev ailesine 419 Euro, Didayev ailesine ise 1.243 Euro maddi tazminat ödemesine; her iki aileye de 72 bin’er Euro manevi tazminat ödemesine; ve ayrıca 1.368 Euro tutarındaki mahkeme masraflarını da karşılamasına hükmetti. Bu karar ile Rusya Federasyonu toplamda 157.030 Euro ödemeye mahkum edilmiş oldu.