“The Observatory” ve “Front Line” isimli uluslararası insan hakları kuruluşları 13 Temmuz günü ortak bir basın açıklaması yayınlayarak Natalya Estemirova cinayeti için etkili bir soruşturma istedi ve Çeçenya’da devam eden hak ihlallerine dikkat çekti.

İnsan hakları organizasyonlarının ortak basın açıklaması:

Ortak Açıklama

RUSYA FEDERASYONU: Bayan Natalya Estemirova’nın katledilmesinden bir yıl sonra: Soruşturma durma noktasına geldi, Çeçenya’daki hak savunucuları ciddi tehditlerle karşı karşıya kalmaya devam ediyor.

Dublin – Cenevre – Paris, 13 Temmuz 2010

İnsan Hakları Merkezi “Memorial”in Grozny ofisinin önde gelen araştırmacısı Natalya Estemirova’nın katledilmesinden bir yıl sonra, İnsan Hakları Savunucularının Korunması için Uluslararası Vakıf: “Front Line” (Cephe Hattı) ile International Federation for Human Rights (FIDH – İnsan Hakları için Uluslararası Federasyon) ve World Organisation Against Torture (OMCT)’nin ortak programı “The Observatory” for the Protection of Human Rights Defenders (İnsan Hakları Savunucularının Korunması için Gözlemevi)  Natalya Estemirova cinayetinin soruşturulmasındaki verimsizlik ve yanı sıra Rusya Federasyonu ile özellikle Çeçenya’da faaliyetlerini sürdüren “Memorial” çalışanlarının güvenliklerine yönelik ciddi endişelerini dile getirmektedir.

Organizasyonlarımız Bayan Natalya Estemirova’nın 15 Temmuz 2009 tarihinde kaçırılıp öldürüldüğünü hatırlatır. Cinayetin üzerinden geçen bir yılda soruşturma verimsiz ve müspet sonuçları olmaksızın devam ediyor.

Haziran 2010’un sonlarında Çeçenya’da epey bilgi sahibi olan bir kaynak, Kasım 2009’da özel bir operasyon sonucunda öldürülen Çeçen militan Alkhazur Bashaev’in “Memorial” tarafından yayınlanan bir raporda isminin yer alıyor olması nedenine dayandırılarak soruşturma ekibinin bu şahsı Natalya Estemirova’nın katili olarak duyurabileceği konusunda “Kavkaz-Uzel” isimli internet ajansını uyardı. Estemirova cinayeti konusunda yürütülen devlet soruşturmasıyla ilgili olarak 8 Temmuz 2010 tarihinde Moskova’da düzenlenen bir basın toplantısında ünlü Rus insan hakları savunucuları, soruşturmadaki ciddiyetsizlik ve şeffaflıktan yoksunluk nedeniyle ağır eleştirilerde bulundu. Aynı şekilde, “The Observatory” ve “Front Line” da bu konuda öldürülen bir militanın cinayetle bağlantısı olduğu ihtimalinin kabul edilmesiyle soruşturmanın kestirme biçimde sonlandırılacak olması ve cinayetin gerçek failleri ile azmettiricilerinin tespit edilerek adaletin karşısına çıkarılmayacaklarından endişe duymaktadır.

Benzeri şekilde, Natalya Estemirova cinayetinden bu yana, bazı meslektaşları sürdürdükleri yasal insan hakları çalışmalarından dolayı kimliği belirsiz aktörler ve yetkililerden tehditler almaya devam etmektedir. En son, 3 Temmuz 2010 tarihinde [kukla] Çeçen Devlet Başkanı Ramzan Kadirov, Grozny Tv kanalındaki röportajında “…Her türlü saçmalığı ve pisliği yazıp internette yayınlamak için Batı’dan büyük paralar alıyorlar. İşte bu nedenle onlar benim muhalifim olamazlar. Onlar halkın düşmanları, hukuk kurallarının düşmanları, devletin düşmanları…” diyerek “Memorial” çalışanlarını halkın düşmanları şeklinde etiketlemiştir. Bu röportajda [kukla] Kadirov hususi olarak “Memorial” Yönetim Kurulu Başkanı Oleg Orlov’u ve aynı zamanda “Memorial” Gudermes ofisi çalışanlarını hedef göstermiştir.

Bu röportajın yayınlanmasından sonra “Memorial” Çeçenya’da çalışan insan hakları savunucularının can güvenliklerinden endişe duyduklarını “Bugünün Çeçenyası’nda [kukla] Devlet Başkanı’nın bu sözleri doğrudan ve açık bir tehdit anlamına geliyor. Zira cumhuriyet yetkilileri [kukla rejimin haydutları] ve Ramzan Kadirov’un kişisel güvenlik servisleri [şahsi çetesi] Kadirov’un ağzından dökülen kelimeleri ‘Memorial’ örgütü ve temsilcileri hakkında açık bir talimat olarak algılayacaktır. Bazıları televizyon ekranındaki bu konuşmayı bir duyuru olarak nitelendirecek ve ‘Memorial’ çalışanlarına suçlu muamelesi yapacaktır”.

Dahası 6 Temmuz 2010’da Bay Oleg Orlov “iftira” suçunu işlemekle itham edilerek sorgulandı. Bay Orlov’a yönelik cezai prosedür, Bay Orlov’un Natalya Estemirova cinayetinde [kukla] Ramzan Kadirov’un sorumlu olduğuna inandığı şeklindeki açıklamalarının 15 Temmuz 2009 tarihinde yayınlanmasının ardından [kukla] Kadirov’un açtığı davayla bağlantılı. Oleg Orlov ve “Memorial”, bu açıklama temelinde açılan davada 6 Ekim 2009 tarihinde Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından “onur ve haysiyet kırıcı fiil” için para cezası ile cezalandırıldı.

Organizasyonlarımız “Memorial”in ünlü araştırmacısının kurban gittiği cinayetin gerçek failleri ve azmettiricilerinin bulunmasına yönelik bir çabanın harcanması yerine, [kukla] Kadirov’un hem adli baskı hem de cezadan muafiyet atmosferinin yaygın olduğu Çeçenya’da gerçek bir risk faktörü olan tehditvari açıklamalar ile Memorial” ve temsilcilerine yönelik baskısını sürdürmesinden dolayı dehşete düşmektedir.

“The Observatory” ve “Front Line” bugün “Rusya Federasyonu’nda meslektaşımız ve arkadaşımızın katledildiği suçun işlenmesinden bir yıl yetkililer tarafından ortaya konulan tek tüzel yanıtın Natalya’nın çalışmalarını sürdürenlerin adli taciz ve tehdide maruz kalması olduğunu görmekten dehşete kapıldığımızı” duyuruyoruz. “Memorial’in görüşüne tamamen katılıyor ve Natalya’nın üzerinde çalıştığı en ciddi insan hakları ihlalleri soruşturmaya dahil edilmeden, soruşturmanın akıbeti ve aldığı yol ile ilgili ciddi konuşmalar yapmanın mümkün olmadığı inancını taşıyoruz. Hatırlatmalıyız ki Natalya’nın araştırdığı suçların failleri halen adaletin önüne çıkarılmadı”.

Panik yaratan şimdiki durum, Çeçen Cumhuriyeti’ndeki [kukla] yetkililerin insan hakları savunucularına yönelik aleni sözlü saldırıların yoğunlaştığı 2009 yılının ilk altı ayını hatırlatıyor. Bu atmosfer 15 Temmuz 2009’da Natalya Estemirova’nın ve akabinde 6 Ağustos 2009’da “Neslimizi Kurtaralım” isimli sivil toplum örgütünün liderleri Bayan Zarema Sadulayeva ve kocası Alik Dzhabrailov’un halen çözüme kavuşturulmamış cinayete kurban gitmelerine yol açtı. Bu cinayetlerin ardından “Memorial” Çeçenya’daki faaliyetlerini beş ay süreyle durdurdu ve bazı insan hakları savunucuları da hayatlarına yönelik tehditten ötürü Rusya Federasyonu’ndan ayrılmak zorunda kaldı.

“The Observatory” ve “Front Line”, Rusya Federasyonu’nda insan hakları savunucularının içinde bulundukları güncel durum nedeniyle en üst düzey endişelerini dile getirmekte ve [kukla] Ramzan Kadirov’un kamuoyu önündeki Rus sivil toplum aktivistlerine yönelik açıklamalarının nefreti körükleyeceğini ve Çeçenya’daki insan hakları aktivistlerine yönelik daha fazla şiddet uygulamasının teşvik edilmesine neden olabileceğine inanmaktadır.

Bu nedenlerden ötürü, “The Observatory” ve “Front Line” Rus yetkililere şu konularda çağrıda bulunmaktadır:

-“Memorial” üyeleri ve aynı zamanda Rusya Federasyonu’ndaki diğer insan hakları savunucuları ile ailelerinin her türlü koşul altında fiziksel ve ruhsal sağlıklarının garanti edilmelidir.

-Bayan Natalya Estemirova, Bayan Zarema Sadulayeva ve Bay Alik Dzhabrailov dahil olmak üzere Rusya Federasyonu’ndaki tüm insan hakları savunucularına yönelik cinayetler bağımsız ve tarafsız araştırmacılar aracılığıyla acil ve etkili biçinde soruşturulmalı; tüm sorumluların tespiti ile önce işin ehli bağımsız ve tarafsız mahkeme önüne çıkarılmaları; ve bunlara özellikle “Kendi yargı alanında bulunan tüm topraklarda, insan hakları ve temel özgürlükler ihlalinin varolduğuna inanmak için nedenler bulunduğunda devletin süratli ve yansız bir soruşturma sürdürmesi veya olayın aydınlığa kavuşması için dava açılmasını dikkatle izlemesi gerekir,” ifadesinin yer aldığı Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Savunucularının Korunması Bildirgesi’nin 9.maddesi 5.fıkrası olmak üzere ulusal ve uluslararası hukuk kurallarına uygun cezaların verilmesi için sonuçlar kamuoyu ile paylaşılmalıdır.

-Genelde Rusya Federasyonu, özelde Çeçenya’daki insan hakları savunucularına yönelik yargı düzeyindeki taciz da dahil olmak üzere her türlü yıldırma ve tehdide acilen son verilmeli; yasal insan hakları faaliyetlerini  takyidatlardan arınmış biçimde kısas korkusu olmaksızın yerine getirmeleri garanti altına alınmalıdır.

-Uluslararası hukuk kuralları standartlarına ve Rusya Federasyonu’nun imzacı olduğu uluslararası belgelere uygun olarak insan hakları ve temel haklar her türlü koşulda sağlanmalıdır.

Ayrıntılı bilgi için, lütfen iletişime geçiniz:

*FIDH: Karine Appy/Fabien Maitre: +33 1 43 55 25 18
*OMCT: Delphine Reculeau: +41 22 809 49 39
*Front Line: Maria Chichtchenkova: +79258342124