2009 yılında öldürülen Çeçen mülteci Umar İsrailov cinayetiyle ilgili olarak üç Kadirovitsin yargılanmasına 16 Kasım Salı günü Avusturya’nın başkenti Viyana’da başlanıldı.

Kadirov’un korumalarından birisi olan ve bizzat Kadirov tarafından işkence gören 27 yaşındaki Çeçen mülteci Umar İsrailov, Ocak 2009’da güpegündüz Viyana’da evinin yakınındaki bir marketten çıkarken vurularak öldürüldü. İsrailov öldürülmeden önce Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde Rusya ve Rusya’nın kuklası Ramzan Kadirov aleyhinde bir dava da açmıştı.

Cinayetle ilgili ilk yargılama dün sabah büyük güvenlik önlemleri altında başladı. Sabah saat 9.30’da başlaması gereken yargılama basın mensuplarının yoğun ilgisi nedeniyle 20 dakikalık bir gecikmeyle açıldı.

Umar İsrailov’un karısı ve babası da duruşma salonunda hazır bulundu. İsrailov’un eşinin ve dört çocuğunun halen Viyana’da ikamet ediyor. Baba İsrailov ise can güvenliğinden endişe ettiği için Avrupa’yı terk etmişti ancak duruşmalara katılmak üzere polis koruması eşliğinde Avusturya’ya geri döndü.

31 yaşındaki Turpal Ali Yesherkayev, 36 yaşındaki Suleiman Dadayev ve operasyonu yöneten kişi olarak görülen 42 yaşındaki Otto Kaltenbrunner (Ramzan Edilov) isimli üç Kadirovits mahkemede hazır bulundu. Kadirovitsler, yabancı bir gücün çıkarları için çalışmak, cinayete suç ortaklığı ve suçlularla işbirliği yapmakla itham ediliyor. Suçlu bulundukları takdirde 10 ile 20 yıl arasında değişen ağır hapis cezalarına çarptırılmaları bekleniyor.

İsrailov’a ateş ederek onu öldüren Lecha Bogatirov isimli bir diğer Kadirovits ise halen kaçak durumda.

Viyana devlet savcıları Ramzan Kadirov ile İsrailov cinayeti arasındaki bağı ispat etmeye çalışıyorlar. Ancak şu aşamada, Kadirov’un danışmanı ve cinayeti doğrudan organize eden isim olan Shaa Turlayev ile Çeçenya’daki Rus kuklalarının ele başı Ramzan Kadirov’a yöneltilmiş bir suçlama bulunmuyor.

Yargılamanın 26 Kasım tarihinde sona ermesi bekleniliyor.

Polis kayıtları doğrultusundaki suçlamalara göre, zanlılar başlangıçta İsrailov’u Çeçenya’ya geri götürmeyi amaçlıyorlardı, ancak İsrailov’un kaçmaya çalışması üzerine onu öldürdüler.

Savcı Leopold Bien açılış sunumunda Otto Kaltenbrunner ile Ramzan Kadirov’un günlük kıyafetler içerisinde kucaklaşırken çekilmiş cep telefonu fotoğraflarını Viyana mahkemesi heyetine gösterdi. Savcı Bien, İsrailov’un kaçırılması emrinin Kadirov tarafından verildiğinin apaçık ortada olduğunu vurguladı ancak mevcut delillerin Kadirov’un şahsi sorumluluğunu iddia etmeye yetersiz kaldığını ifade etti. Savcı, Dadaev’i, İsrailov’u öldürülmeden önce izlemekle ve İsrailov ile Avusturya’nın başkentindeki bir işçi mahallesinde evinin yanıbaşındaki marketten ayrılırken İsrailov ile Yeshurkaev ve Bogatirov’un karşı karşıya gelmeleri anında da gözcülük yapmakla suçladı. Savcı Bien, “sonunda İsrailov’u öldüren ateşi açan kişi Bogatirov oldu” dedi. Savcı kiralık katil olduğuna inandıkları ateş eden zanlının cinayetten sonra anavatanı Çeçenya’ya geri döndüğünü ve şimdi de Kadirov’un Çeçen polis güçlerinde rütbeli bir subay olarak görev yaptığını iddia etti. Savcı Bien mahkeme heyetine, “Gerçekleştirdiği eylemden dolayı ödüllendirildiği şeklinde düşünebilirsiniz” dedi.

Savcı Leopold Bien tarafından baş zanlı olarak nitelendirilen ve Kadirov ile bağlantıları olduğu ileri sürülen Kaltenbrunner, Yargıç Friedrich Forsthuber’e Umar İsrailov’u hayatı boyunca hiç görmediğini ve tanımadığını iddia ederek ağır polis koruması altındaki mahkeme salonunda bulunan İsrailov’un yakınlarına başsağlığı diledi.

Dadayev, İsrailov’u tanıdığını ancak onu kaçıracak oldukları biliyor olsaydı derhal Avusturya’dan ayrılıp böyle bir olayın içerisine düşmemiş olacağını iddia etti. Zanlı, İsrailov’un Çeçen direniş savaşçılarına ait 300 bin Euro’yu çaldığını duyduğunu ve cinayetin işlendiği gün de bu parayla ilgili olarak konuşmaya gittiğini ileri sürdü. Dadayev ayrıca, “Silah seslerini duydum ama hiçbir şey görmedim” dedi.

Diğer Kadirovits Yeshurkaev ise İsrailov’u tanımadığını iddia etti.

İsrailov ailesini temsil eden Avukat Nadja Lorenz, duruşmadan bir gün önce Viyana’da bir basın toplantısı organize etti ve şiddete dayalı yönetimiyle bilinen Kadirov’un cinayetin zanlılarıyla olan bağlantısını kanıtlamak için kendisinin ve yardımcılarının ellerinden geleceğini yapacaklarını söyledi. Yoğun güvenlik tedbirleri altında insan hakları savuncularıyla birlikte konuşan Avukat Lorenz, “Bu da Kadirov’un azmettirici olarak yargılanmasına yol açacak ki bunun için uğraşıyoruz” dedi ve “Dünyanın işkencecilerini durdurmak için ne olursa olsun hukuksal yolları kullanmalıyız” diye ekledi.

Bayan avukat konuşmasında Avusturya polisinin konuya zamanında ilgi göstermiş olmasının gerektiğine dikkat çekti. Avukat, “Bu trajik hikaye polise gönderilen onlarca e-mailden birisyle alakalıdır. İsrailov’un polise gönderdiği son e-maile polisler ihtiyaç anında acil numaralardan kendilerini aramaları şeklinde yanıt verdi… Bu e-mailin üzerinden yedi gün geçtikten sonra da öldürüldü” dedi.

Basın mensuplarının Avusturya ile Rusya arasındaki iyi ilişkilerin Kadirov’un davada suçlanmamasıyla bir ilgisinin olup olmadığı şeklindeki soruya Bayan Lorenz, “Elbette bu siyasi bir sorun ve elbette Avusturya, Rusya Federasyonu ile arasında bir problem yaratmak istemiyor” şeklinde yanıt verdi.

Dava, başından bu yana Kadirov’un cinayette parmağı olduğunu dile getiren insan hakları organizasyonlarının da büyük ilgisini topladı. İnsan hakları organizasyonları yargılamanın yurtdışındaki Çeçen mültecilere yönelik Grozny’den yönetilen sindirme girişimlerini gün ışığına çıkarıyor.

İnsan Hakları için Uluslararası Federasyon (FIDH), Rusya’dan İnsan Hakları Merkezi “Memorial”, Çek Cumhuriyeti’nden Muhtaç İnsanlar, İnsan Hakları için Norveç Helsinki Komitesi, İnsan Hakları için Avusturya Helsinki Derneği ve Rusya’dan Novaya Gazeta ile birlikte ortaklaşa yayınladığı bir bildiride Çeçen mülteci Umar İsrailov cinayetiyle ilgili olarak zanlılara Viyana’da dava açılmış olmasından ötürü duydukları memnuniyeti dile getirdiler. İnsan hakları organizasyonları tarafından oluşturulan bu birlik duruşmaları yakından gözlemlemek üzere 16 Kasım ile 26 Kasım tarihleri arasında görev yapacak bir heyeti Viyana’da gönderme kararı aldıklarını duyurdu.

Bu organizasyonları ortak açıklamasında, “Organizasyonlarımız bu yargılamanın oldukça önemli olduğuna inanmaktadır, çünkü bu cinayetin tüm sorumlularını ortaya çıkarabilecek nitelikte bağımsız bir mahkeme incelemesi için tüm koşullar mevcuttur. Avusturya Savcılığı tarafından sunulan iddianamede suçu işleyenlerin esas amacının ‘Umar İsrailov’u Çeçenya’daki [kukla] yöneticilere teslim etmek üzere kaçırarak Avusturya dışarısına çıkarmak ya da bu planın başarısız olması halinde Umar İsrailov’u öldürmek’ olduğu belirtilerek Çeçenya’daki [kukla] yöneticilerin bu suça doğrudan katılmış olduğu vurgulanmıştır. Yargılama süresince bu suçun işlenmesinin planlanmasına ve organize edilmesine katılan herkesin tespit edilerek isimlerinin pozisyonları ve statüleri dikkate alınmaksızın açıklanması son derece önemlidir. Bu durum Çeçenya ve Çeçenya dışında işlenilen suçlara uygulanan cezadan muafiyetle mücadelede önemli bir katkı sağlayacaktır. Malesef Rusya’da böylesi bir olayda bağımsız bir yargılamanın gerçekleştirilmesi mümkün değil. İsrailov’un öldürülmesi (ve ilk plana göre kaçırılmasının istenilmesi) yurtdışındaki tüm Çeçenlere yönelik bir gözdağı anlamına gelmektedir. Çeçenya’dan uzakta mültecilik statüsü elde etmiş olsalar dahi mültecilere Avrupa’nın göbeğinde bile ulaşmanın zor olmadığı böylelikle ortaya çıkmış oldu. Organizasyonlarımız İsrailov cinayetinin ele alınacağı bu dava sürecinde adilane bir yargılama ve tüm faillerin cezalandırılmasının ötesinde, Çeçenya’da standar bir uygulama haline gelen rutin şiddet ve ceza pratiklerinin kendi sınırlarını ve Rusya’nın sınırlarını aşarak Avrupa’nın ötesine ulaştığını da gözler önüne serecektir” denildi.

Anayasal Haklar ve İnsan Hakları için Avrupa Merkezi’nin Genel Sekreteri Wolfgang Kaleck, Avusturya makamlarını Umar İsrailov’un koruma talep etmesine rağmen gereken özeni göstermemiş olmalarından ötürü eleştirdi. Kaleck, “Avusturya yetkilileri başından beri bu davanın Avrupa ve uluslararası boyutta olduğu gerçeğini göz ardı ediyor; izler daha açık bir hale getirilmelidir” dedi.

Uluslararası Af Örgütü’nün Avusturya şubesi lideri Heinz Patzelt ise yargılamayı Kadirov’a yönelik daha büyük adli kovuşturmalar yapılabilmesi açısından gerek duyulan kanıtları ortaya çıkaracak “çok büyük bir yapboz parçası” şeklinde gördüklerini söyledi. Patzeltz, “Doğru soruları sormak ve cesur cevaplar vermek için yargıcın, jüri üyelerinin ve cumhuriyet savcısının üzerlerinde büyük sorumluluk var” dedi.

Avusturyalı parlamenter Peter Pilz, Kadirov’u gizli servis ajanları vasıtasıyla Kremlin destekli rejimini eleştiren Avusturya’daki muhaliflerini sindirmeye devam etmekle suçladı. Yeşiller Partisi milletvekili gazetecilere, “Avusturya istihbarat servisi ülke sınırları içerisinde Kadirov’dan maaş alan 30 kadar teröristin bulunduğunu biliyor. Onların görevleri tıpkı İsrailov olayında olduğu gibi muhalifleri sindirmek ve korkutmak, bazı durumlarda saldırmak, kaçırmak ve öldürmek” dedi.

Konuşması sırasında gazetecilere Kadirov’un katilleri tarafından üç kere saldırıya uğramış Rus Filtrasyon Kamplarının Çeçen Cumhuriyeti İçkerya’dan Eski Tutukluları Organizasyonu Başkanı Vakha Banzhaev’i tanıttı. 51 yaşındaki  Vakha Banzhaev birkaç yıl önce hayatından endişe ettiği için Slovakya’dan Avusturya’ya kaçtı ve Avusturya’da mültecilik statüsü elde etti. Birkaç hafta önce uğradığı saldırıyla ilgili olarak polise başvurdu. Bir gece evine giderken yolda Kadirov’un birkaç militanının saldırısına uğradı. Fena şekilde dövüldü, ciddi biçimde yaralandı ve uzun bir süre hastanede yatmak zorunda kaldı. Saldırı sırasında sağ gözüne aldığı darbeler nedeniyle gözünde %5 oranında görme yitisi oluştu. Saldırganlardan birisi uzun süredir Avusturya polisine de bilgi veren ancak gerçekte Rus terörist ağı FSB için çalışan Kosum Yesherkayev’di.

Peter Pilz, kendi eski koruması İsrailov’u Viyana’da yok edilmesi emrini veren Kadirov’a karşı acil hareket geçilmesi çağrısında bulundu. Bay Pilz, Avusturya Halk Partisi’nden olan Adalet Bakanı Claudia Bandion-Ortner’in Savcı Leopold Bien’e Kadirov’a karşı suçlamada bulunabilmesi ve hakkında uluslararası tutuklama kararı çıkartılabilmesi için yeşil ışık yakması gerekmektedir dedi.

Bay Pilz, “Salı günü mahkeme küçük bir grup çıkacak. Ama terörist organizasyonun içerisinde sadece tetikçiler yok, bunların bir de elebaşı var. Ve bu elebaşı Ramzan Kadirov’dur” dedi.

Bay Pilz aynı zamanda Avusturya hükümetinden Kadirov’un bilinen tüm ajanlarını ülkeden sınırdışı etmesini talep etti. Bay Pilz, “Burası ilginç bir ülke. Masum çocuklar sınırdışı ediliyor ama Çeçen teröristler (Kadirov’un ajanları) mültecilik statüsünün keyfini sürüyor. Anayasayı Koruma ve Terörle Mücadele Ofisi’nin (Avusturya gizli polisi) Kadirov’un yerel haydutlarından bir dizi aşırılıkçıyı biliyor olmasına rağmen göç makamlarında yetkililerin hala bu konuyla ilgilenmemesi çok garip. Dahası uzun bir süre Avusturya gizli polisinin ofisinde de odası bulunan Viyana’daki Rus konsolosluğundan bir diplomatın 2005 yılında FSB ajanı olduğu tespit edildi. Bu kaynak üzerinden gizli polisin dosyalarının Kadirov’un teröristlerine teslim edildiğine dair ciddi şüpheler var. Bu çatışma Avusturya’nın güvenliğini tehdit ediyor, ülkede 26 bin Çeçen yaşıyor. Bunların 500’ü Kadirov’un teröristi” dedi.

Vakha Banzhaev’de basın toplantısı esnasında Rusya destekli Kadirov’un teröristleri ile bağımsız Çeçenya’nın demokratik temsilcileri arasındaki çatışmanın olası sonuçlarına dikkat çekti.

Banzhaev, “Bu iki grup arasındaki çatışmnın Avusturya toplumuna ciddi biçimde zarar vereceği endişesini taşıyorum” dedi.