İnsan Hakları Merkezi “Memorial” çalışanı olan ve Natalya Estemirova ile birlikte insan hakları ihlallerini gün yüzüne çıkarmak için çabalamış Akhmed Gisayev, kendisinin kaçırılmasıyla ilgili olarak açtığı davayı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde kazandı.

14811/04 başvuru numarasıyla takip edilen Gisayev ile Rusya Federasyonu arasındaki dava Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) bugün sabah oturumunda ele alındı. Mahkeme kayıtlarına göre, Rus işgal güçlerine ait olan gri renkli beş UAZ marka araç 23 Ekim 2003 tarihinde başkent Grozny’nin Katayama bölgesindeki Shakespeare Caddesi 25 numarada bulunan eve geldi. Araçlardan inen siyah maskeli, silahlı ve askeri üniformalı Rus askerleri (üniformaları üzerinde Вооруженные Силы России – Rus Silahlı Güçleri sembolleri vardı), Akhmed Gisayev ile anne-babasını ve üç kardeşini evden dışarıya çıkardı ve evi aramaya başladı. Silahlı adamlardan birisi de Gisayevlerin kimliklerini istedi ve onları kontrol etmeye başladı. Kontrolün ardından emrindeki diğer askerlere Akhmed Gisayev’i UAZlardan birisine bindirmelerini söyledi. Gisayev’in t-shirtü başına geçirilip araca bindirilirken, askerlerden birisi de aldığı emir ile merkez üsle bir telsiz bağlantısı kurdu ve “Bir tutuklama yaptık, rahatsız etmeyin” dedi. Gisayev’in ailesine gerekli kontroller yapıldıktan sonra serbest bırakılacağı, FSB’den ayrıntılı bilgi alabilecekleri söylendi ve araçlar oradan uzaklaştı. Gisayev’in akrabaları eve girdiklerinde bazı ev eşyaları ile bir miktar paralarının da çalınmış olduğunu gördüler. Akhmed Gisayev yaklaşık 20 dakikalık bir mesafeye götürüldü. Aşağıya inmesi söylendiğinde Akhmed etrafına bakındı, getirildiği yer Staropromyslovskoye otoyolu üzerindeki “Avtobaza” istasyonu yakınında bulunan FSB, ORB-2 (operasyonel araştırma bürosu), UBOP (organize suçlar birimi), askeri sevk ve idare binası ile kukla Çeçen hükümetinin konumlu bulunduğu yerdi. Akhmed oradaki binalardan birisinde dördüncü katta bir odaya çıkartıldı ve odanın köşesindeki ısıtma borusuna kelepçelendi. İşgalcilerin işkencecileri aynı gün Akhmed’e “yasadışı silahlı grupların” bir üyesi olup olmadığını ya da onlar hakkında bir bilgisi olup olmadığıyla ilgili sorular sordu. İşgalciler, Akhmed Gisayev’in Aslan Maskhadov idaresindeki Çeçen hükümetinin İçişleri Bakanlığı biriminde çalıştığını bildiklerinden ona şiddet uygulamakla tehdit etti ve ailesine olabilecekleri düşünmesi söylendi; Akhmed herhangi bir itirafta bulunmayı reddetti. Rus askerler odadan ayrıldılar ve bir süre sonra birkaç adam odaya girdi. İçeri girenler de benzeri sorular sormaya ve onu sopayla dövmeye başladı. Sağ eline ve sağ ayağına elektrik kabloları tutturdular ve elektrik şoku vermeye başladılar. Vücudunda sigara izmaritleri söndürdüler, dövdüler ve aşağıladılar. Yaklaşık iki saat kadar sonra işkence yeniden başladı. Gözlerini ve ağzını plastik bantla kapattıktan sonra yeniden Akhmed’i dövmeye ve elektrik şoku vermeye başladılar. İşkence iki gün boyunca devam etti. 26 Ekim günü başka bir yere nakledildi, işgalci Rus güçlerinin aralarındaki konuşmalara göre Khankala’daki Rus askeri üssüne götürülmüştü. Burada 5*10 metrekare büyüklüğünde bir bodruma kapatıldı. 30 Ekim günü işkence ve dayak yeniden başladı. Ailesinin 1.500 Amerikan Doları fidye ödemesi üzerine 8 Kasım 2003 tarihinde akşam saatlerinde kafasına bir çuval geçirilerek tutulduğu yerden çıkarıldı ve serbest bırakıldı. İşgalci Rus askerleri Akhmed Gisayev’e bir an önce Çeçenya’dan ayrılmasını, aksi takdirde ailesinin başına kötü şeyler gelebileceğini söyledi. Olayla ilgili olarak çeşitli Rus makamlarına şikayette bulunduysa da, konuyla ilgili açılmış soruşturma halen devam ediyor.

AİHM, mevcut deliller ve tanık beyanları doğrultusunda Rusya Federasyonu’nun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. (İşkence Yasağı), 5.(Özgürlük ve Güvenlik Hakkı) ve 13. (Etkin Başvuru Hakkı) maddelerini ihlal ettiğine kanaat getirdi. Mahkeme Rusya Federasyonu’nun davacı Akhmed Gisayev’e 55 bin Euro manevi tazminat ödemesine ve ayrıca 1.957 Euro tutarındaki mahkeme masraflarını da karşılamasına hükmetti.