El Periódico isimli bir Katalan gazetesi, bu yıl Avrupa Parlamentosu tarafından Sakharov Ödülü’ne layık görülen İnsan Hakları Merkezi “Memorial”in çalışanlarından Usam Baysayev ile bir röportaj yaptı. Usam Baysayev’in, Rus işgalcilerin ve işbirlikçilerinin Çeçenya’da uyguladığı sadistik metotların altını çizdiği röportajı sizlerle paylaşıyoruz.

El Periódico: Çeçenya’daki çalışmalarınız ne durumda?

Usam Baysayev: Bu yaz meslektaşımız Natalya Estemirova Çeçenya’da öldürüldü. Bu olayın ardından Çeçenya’daki ofisimizi geçici olarak kapatma kararı aldık. Elbette, çalışmalarımız eskisi gibi değil.

El Periódico: Natalya katledilmeden once hangi dosya üzerinde çalışıyordu?

Usam Baysayev: Çeçenya’da sıklıkla görülen sıradan bir olay üzerinde çalışıyordu. Üzerinde çalıştığı son olay bir baba ve oğlunun (Albekovlar) kaçırılması hakkındaydı; daha sonra kaçırılan baba herkesin önünde öldürüldü.

El Periódico: İnsan hakları ihlalleriyle Çeçenya’da hergün karşılaşılıyor mu?

Usam Baysayev: Hergün yeni bir olayla karşılaşıyoruz. 2006 yılından bu yana Çeçenya’da insanların kaybolması ve yargısız infaz olaylarında bir azalma görülüyordu, ancak sadece bu yılın ilk 6 ayında, geçen yılın tamamında kaydedilen olaylardan daha fazla adam kaçırma ve yargısız infaz olayı gerçekleşti. Yaşananlar anti-terörizm operasyonlarında bir system değişikliğine gidildiğini ortaya koyuyor. Şimdi federal Rus güçleri daha küçük bir role sahip olduğunu fark ettik. Moskova destekli Çeçen güçleri operasyonlarında daha başarılı sonuçlar elde etmek istiyor.

El Periódico: Bunu bir sivil savaş olarak adlandırabilir miyiz?

Usam Baysayev: Hayır, bunu bu şekilde değerlendiremeyiz. Savaşan her iki tarafta Çeçenler gibi görünüyor, ancak Kremlin’in arkasında olduğu Çeçen güçlerinin Çeçen halkı içerisinde herhangi bir desteği yok, bu güçlerin tek destekleyicisi Rusya. Bu yapı Ruslar tarafından kuruldu ve finance ediliyor, emirleri Rusya’dan alıyorlar. Bu nedenle Çeçenya’yı, Rusya ve Rusya’nın desteklediği yerel bir grubun işgali altındaki bir ülke olarak adlandırabiliriz.

El Periódico: Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama’nın Rusya ve Çeçenya konusundaki politikası hakkında ne düşünüyorsunuz?

Usam Baysayev: Amerika Birleşik Devleri dahil olmak üzere Batılı devletler her zaman tüm dünyada demokratik bir düzenin hakim olması gerektiğini söylüyorlar. Ancak ne zaman konu Rusya olsa, o an gözleri yumuyor, sadece petrol ve doğal gaz ile ilgileniyorlar. Kimsenin Rusya ile ABD arasında bir dostluk kurulmasına karşı olacağını sanmıyorum. Nükleer bombalar olmayacaksa, bu gerçekten mükemmel bir şey. Ancak nasıl olurda, kendi evlerini havaya uçuran (Moskova’da 1999 yılındaki patlamalar) ve son on yılda Çeçenya’da uyguladığı terror politikaları sayesinde Rusya’da gücü eline geçiren birisiyle işbirliği yapılabilir bunu anlayamıyorum. Bu adam öyle birisi ki Rusya için Batılı devletlerin her zaman düşman olduğunu düşündüğünü bile gizlemiyor.

El Periódico: Çeçenya’daki isyancıların bu savaşta galip geleceğini düşünüyor musunuz?

Usam Baysayev: Hayır, bunu yapamazlar. Sayıları az ve silahları Rusya’yı yenmek için yetersiz. Ayrıca açık olan şu ki, Rusya da onlar karşısında asla muvaffak olamayacaktır; çünkü partizan bir gücü (gerillaları) yok etmek için yerel halkın desteğine ihtiyacınız var, bu da Rusya’da olmayan şey. Öte yandan, çatışma tüm Kafkasya’yı etkisi altına alan bir fitili ateşledi. Savaş Çeçenya’da başladı, ancak şimdi İnguşetya’ya ve Dağıstan’a da yayılmış durumda. Artık beklenen sonuç Rusya’nın Kuzey Kafkasya’yı terk etmesi.

El Periódico: Moskova destekli Çeçen güçlerin sadistik metotlarından bahsedebilir misiniz?

Usam Baysayev: Moskova destekli Çeçen güçleri aslında Rus güçlerinin bir parçasını oluşturuyor. Daha önce Rus güçleri tarafından kullanılan tüm bu metotlar, şimdi Moskova destekli Çeçen güçlerince uygulanıyor. Rus gizli servisinden bazı yetkililer Moskova destekli Çeçen güçlerinin eylemlerini kontrol ediyor. Örneğin, youtube isimli video paylaşım sitesinde, ele geçirdikleri isyancılardan birisinin elbisesinin içine akrep koyarlarken ki videolarını gördük. Şu anda kullandıkları yöntemler, 1950’li yıllarda Sovyet gizli servisinin Baltık ülkelerindeki ailelere baskı yaparken uyguladığı metotların aynısı. En sık rastlanan uygulama, yerel Çeçen ailelerin fertlerinden birisinin ya da birkaçının tutuklannası ve rehine olarak alınması. Her hafta yerel Çeçen televizyon kanalında gösterilen görüntülerde, isyancıların ailelerinin evlerine gidip onları nasıl korkuttuklarını görebilirsiniz. Eğer isyancılardan birisini öldürürlerse, o zaman kameraları da yanlarına alıp cesedi ailenin evine götürürler; cesedi ebeveynlerinin ayaklarının önüne fırlatır ve ailesinden çocukları için “Ne alçak bir evlat” olduğunu söylemesini isterler!

Marc Marginedes – 23.10.2009
Kaynak: El Periódico