BBC’nin Rusça servisi muhabirlerinden Nina Akhmeteli “Gürcistan’daki Çeçen mülteciler: Gidecekler mi yoksa kalacaklar mı?” sorusuna cevap aradı.

Gürcistan hükümeti uluslararası organizasyonların desteği ile yüzlerce Çeçen mülteciye yardım etmeye ve onların Gürcistan’da yeni bir hayata başlamalarını sağlamaya çalışıyor. Çeçen mülteciler Gürcistan’da vatandaşlık alabiliyor ve mülk edinebiliyorlar. Ancak buna rağmen, Gürcistan’da bir yaşam pek çok Çeçen tarafından istenilmiyor.

İkinci Rus-Çeçen savaşının başlarında, 1999 ile 2000 yılları arasında, yaklaşık 8 bin Çeçen sivil Gürcistan’a sığındı. Bunların pek çoğu Çeçenlere akraba Kistlerin ikamet ettiği Pankisi Vadisi’nde kaldı. O zamandan bugüne, Çeçen mültecilerin büyük bir kısmı Avrupa’daki güvenli üçüncü ülkelere gitti, bir kısmı Çeçenya’ya geri dönmeyi tercih ederken bir kısmı da Gürcistan’da kalarak vatandaşlık elde etti. Resmi istatistiklere göre, bugün Gürcistan’da 500’ün biraz üzerinde Çeçen mülteci ikamet ediyor. Ancak Çeçen mültecilerin halen büyük bir kısmı Avrupa’ya giderek daha müreffeh bir hayat sürme hayalini kuruyor.

1999 yılında diğer Çeçen mültecilerle birlikte Gürcistan’da gelen sekiz çocuk annesi Rosetta kendisini burada güvende hissettiğini söylüyor. Pankisi Vadisi’ndeki Duisi Köyü’nde ikamet eden aile kapılarını dahi kilitleme ihtiyacı duymadıklarını ifade ediyor. Anlattığına göre Pankisi’deki pek çok Çeçen’in hayalini kurduğu başka ülkelere gitme fikrine kocası karşı çıkmış. Rosetta, pek çok yönden kocasını anladığını söylüyor, çocuklarımızın Çeçen adetlerini unutmamasını ve anavatana yakın olmamızı istiyor diyor. Rosetta, halen akrabalarının yaşadığı Çeçenya’da son dönemlerde meydana gelen bazı olumlu gelişmeleri memnuniyetle karşıladığını ama pek çok diğer mülteci gibi geri dönmeye korktuğunu belirtiyor. Rosetta, “Kocam için korkuyorum, ne olacağını kim bilebilir. Elbette biz hiçbir şey yapmadık ama insanlar halen nedensiz kaybolmaya devam ediyor. Zorluklara rağmen burada güvendeyiz ve daha huzurluyuz” diyor.

Çeçen mülteciler işsizlik sorununun başka ülkelerde daha iyi yaşam arayışlarının ana nedeni olduğunu dile getiriyorlar. Beş çocuk annesi Malika Isayeva, hükümetten ve BMMYK’dan aile desteği olarak aylık 100 Amerikan doları aldıklarını belirterek, “Bununla yaşamak zor ama açlıktan ölmemek için yetiyor. Tıpkı savaşın başladığı ilk günlerdeki gibi hissediyorum. Aynı duygular içerisindeyim: korku, umutsuzluk ve güvensizlik” diyor.

Gürcistan’daki BMMYK misyonunun lideri Bayan Simone Wolken, Gürcistan’ın mülteci barındırabilecek ülke kriterlerini taşıdığını, bu nedenle de Çeçen mültecilerin üçüncü ülkelerde yeniden yerleştirilmesinin pratikte mümkün olmadığını vurguluyor. Wolken,”Mülteci olmak asla kolay değildir. Elbette her zaman bir şeyler olmasını, durumlarında bazı düzelmeler olmasını umut ediyorlar ve bugün bile bazı mülteciler üçüncü ülkelerde yeniden yerleştirilmeyi istiyor. Ama bugün gerçekleşmesi mümkün olan şey Gürcistan’da entegre olmalarıdır” diyor.

BBMYK misyonu liderine göre, bugün Birleşmiş Milletler bölgenin kalkınması ve nüfusunun %12’si aşırı fakirlik içerisindeki Pankisi Vadisi’nde yaşam şartlarının geliştirilmesi için çalışıyor. Wolken, “Bölgedeki yerel nüfus ile çok güçlü etnik bağları olan mültecilere buranın yerel halkıyla birlikte bölgenin kalkındırılması için yardım edilmesi gerekli” diyor.

Öte yandan Gürcistan hükümeti için mültecilerin entegrasyonunda başarıya ulaştıklarını belirtiyor. İşgal Altındaki Topraklardan Ülkesinde Yerinden Edilenlerin ve Mültecilerin Yeniden Yerleştirilmesi için kurulan bakanlıkta birinci yardımcı olarak görev yapan Tamara Martiashvili, “Potansiyel etnik problemler mültecilerin Kistlerin yaşadığı Pankisi Vadisi’ne yerleştirilmeleriyle önlendi” diyor.

Martiashvili, hükümet programlarının mültecilerin Gürcü dilini öğrenmelerine yardımcı olduğunu ifade ederek, “Başlangıçtan beri Gürcistan hükümeti dil bariyerini aşmak üzere Pankisi Vadisi’ndeki okullarda Rusça departmanları açtı. Bugün genç nesil neredeyse Gürcü diline tamamen hakim ve her geçen gün daha fazla mülteci çocuk Gürcü bölümünde eğitim alıyor ve üniversitelerdeki Gürcüce bölümlere devam ediyor” diyor.

Ayrıca yetkililer, mültecilerin Gürcistan vatandaşlığı almaları için yürütülen prosedürlerin aktif bir biçimde devam ettiğini söylüyorlar.