Rusya AİHM’nin Elinden Kurtulamıyor

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde kayıp Çeçenler ve yaşam hakkının ihlali iddiaları konusunda görüşülen ve bugün neticelenen beş dosyada Rusya Federasyonu Çeçen kurbanların yakınlarına 577 bin Euro tazminat ödemeye mahkum oldu.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Çeçen Alaudinova, Bitiyeva, Gakiyeva, Israilova, Khachukayev ve diğerleri ile Ruysya Federasyonu arasındaki davalarda 23 Nisan 2009 Perşembe günü varılan kesin hükümlerin Çeçenler lehine olduğunu açıkladı.
32297/05 numaralı dosyada takip edilen Alaudinova ve Rusya arasındaki davanın konusu 1976 doğumlu Bekhan Alaudinov’ un kaçırılmasından sonra akıbetinin öğrenilememesiydi. Mahkeme kayıtlarına göre, 8 Kasım 2001 tarihinde sabah erken saatlerde makinalı silahlı, askeri kıyafetli ve maskeli bir grup kişi Çeçenya’nın Urus-Martan kentindeki Alaudinovların evine baskın yaparak Bekhan’ı tutukladı ve askeri bir kamyona bindirerek bilinmeyen bir yere götürdü. Bekhan’ın annesi bayan Alaudinova olayın ardından kişisel olarak pek çok makama oğlunun bulunması için başvuruda bulundu. Bu başvurular neticesinde bir kaç soruşturma açıldı ve failler tespit edildi. Ancak mahkemeler bu konuda karar vermek yerine çeşitli bahanelerle yargılama sürecini uzattı. AİHM’nin karar verdiği 23 Nisan 2009 tarihinde Rusya’daki yargılama halen bir neticeye kavuşturulamamıştı. AİHM bu dosyada Rusya’yı bayan Alaudinova’ya 35 bin Euro manevi tazminat ödemesine ve 1.280 Euro tutarındaki mahkeme masraflarını karşılamasına hükmetti.
AİHM’nin 23 Nisan 2009 tarihinde karara bağladığı ikinci dosya 36156/04 noyla takip edilen Bitiyeva ve diğerleri ile Rusya arasındaydı. Mahkeme kayıtlarına göre, Çeçenya’nın Duba-Yurt Köyü’nde yaşayan 1968 doğumlu Bayali Elmurzayev, 1971 doğumlu Sharip Elmurzayev, 1975 doğumlu Khusin Khadzhimuradov, 1965 doğumlu İsa Khadzhimuradov, 1960 doğumlu Lechi Shaipov, 1964 doğumlu Apti Murtazov, 1975 doğumlu Zelimkhan Osmayaev ve 1974 doğumlu İdris Elmurzayev’in 38 yakın akrabası tarafından açılan davanın konusu da adam kaçırmaları hakkındaydı. 27 Mart 2004 tarihinde maskeli, askeri üniformalı ve silahlı Ruslar tarafından günün erken saatlerinde yapılan operasyonlarda ismi geçen 9 Çeçen tutuklanarak bilinmeyen bir yere götürüldü. Tutuklamaların yapıldığı gün kurbanların yakınları ilgili makamlara başvurarak yakınlarının akıbetini öğrenmek istedi. Açılan soruşturmada kurbanların yakınlarının ifadeleri alındı ve kurbanların Khankala’daki askeri üste tutulduğuna dair imzalı kağıtlar verildi. Ancak 9 Nisan 2004 tarihinde kaçırılan 9 Çeçen’in cesedi Çeçenya’nın Serzhen-Yurt Köyü yakınlarında bulundu. Rus yetkililer kurbanların yakınlarına ölüm olayıyla ilgili soruşturma açıldığını bildirmesine rağmen herhangi bir netice elde edilemedi. AİHM başvuruda bulunan kaçırılan ve daha sonra öldürülen 9 Çeçen’in 38 yakınına Rusya Federasyonu’nun 4.200 ile 35 bin Euro arasında değişen manevi tazminatları ödemesine ve ayrıca 8.608 Euro tutarındaki mahkeme masraflarını karşılamasına hükmetti.
3179/05 numaralı dosyada takip edilen Gakiyev, Gakiyeva ve Rusya arasındaki davada, 30 Kasım 2003 tarihinde silahlı ve askeri üniformalı kişiler Çeçenya’nın Argun kentinde yaşayan Gakiyev evine bir operasyon düzenledi. 1980 doğumlu İdris Gakiyev tutuklanıp götürülürken, failler İdris’in babasını ağır şekilde yaraladı evden ayrılırken evin üzerine benzin dökerek ateşe verdiler. Yangından evden zorla çıkarak kurtulan baba Gakiyev çeşitli makamlara oğlunun durumu ve yakılan evleriyle ilgili başvuruda bulunduysa da herhangi bir sonuç elde edemedi. Baba Gakiyev oğlu İdris’in işkence gördüğüne dair emareler taşıyan cesedini 29 Mart 2004 tarihinde buldu. Rus yetkililer cinayetle ilgili soruşturma açtığını bildirdi ancak Gakiyev ailesi henüz bu konuda bir neticeye ulaşamadı. AİHM’nin mahkeme dosyalarına ilişkin isteğine Rus makamlar tarafından herhangi bir bilgi verilmedi. Mahkeme, Rusya’yı kurban İdris Gakiyev’in babasına 35 bin Euro manevi tazminat ödemesine ve 4.500 Euro tutarındaki mahkeme masraflarının da Rusya tarafından karşılanmasına hükmetti.
23 Nisan 2009 Perşembe günü karara bağlanan bir diğer dava 4571/04 numaralı dosyada takip edilen İsrailova ve diğerleri ile Rusya arasındaki davaydı. Davaya konu olan olayda, 1973 doğumlu Sharpuddin İsrailov ve 1971 doğumlu Adlan Dovtayev 30 Aralık 2002’de araçları ile seyahat halindeyken bir kontrol noktasında askeri üniformalı kişilerce durduruldu. Araçlarından indirilen iki Çeçen Aralık 2002’de hükümet binasına yapılan terörist saldırının zanlılarından oldukları gerekçesiyşe tutuklandı ve Khankala’daki askeri üsse götürüldü. O tarihten bu yana kurbanlardan bir haber alınamadı. Kurbanların yakınları çeşitli insan hakları örgütlerine ve resmi makamlara kayıpları hakkında başvuruda bulundu. AİHM’nin talebine rağmen soruşturmaya ilişkin belgeler Rusya tarafından mahkemeye gönderilmedi. Rusya Federasyonu bu dava da başvuruda bulunan kurbanların 14 yakınına 500 Euro ile 34 bin Euro arasında değişen manevi tazminatları ödemeye ve 4.500 Euro tutarındaki mahkeme masraflarını karşılamaya mahkum edildi.
Bugün Çeçenler ile ilgili sonuçlanan son dava 28148/03 numaralı dosyayla takip edilen Khachukayev ile Rusya arasındaydı. Çeçenya’nın Goyty yerleşim yerinde yaşayan 1974 doğumlu Murad Khachukayev 5 Şubat 2003’ün ilk saatlerinde maskeli, silahlı ve askeri üniformalı bir grup tarafından evinden kaçırıldı. Olaydan bir kaç gün sonra Murad Khachukayev’in cesedi Goyty yakınlarındaki bir çiftlik arazisinde bulundu. Konuya ilişkin soruşturma dosyasının Rusya’dan talep edilmesine rağmen AİHM’ye herhangi bir bilgi verilmedi. AİHM, kaçırılarak öldürülen Murad Khachukayev’in babasına Rusya Federasyonu tarafından 35 bin Euro manevi tazminat ödenmesine ve Rusya’nın ayrıca 8.150 Euro tutarındaki mahkeme masrafını da karşılamasına hükmetti.
Mahkeme verdiği her beş kararda da, Rus askeri güçlerinin yürüttüğü operasyonlarda tutukladığı Çeçenlerin akıbetlerinin belli olmamasına ya da cesetlerinin bulunmasına rağmen açılan soruşturmaların neticelendirilmemesine, bu konulara ilişkin etkili bir soruşturma yapılmamasına ve AİHM’nin istediği bilgilerin verilmesinden imtina edildiğine değinerek dava konusu olan olaylarda Rusya’ nın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ nin 2. maddesini (Yaşam Hakkı), 3. maddesini (İşkence Yasağı), 5. maddesini (Özgürlük ve Güvenlik Hakkı), 13. maddesini (Etkin Başvuru Hakkı) ihlal ettiğine karar verdi ve Rusya’ yı kurbanların yakınları olan Çeçenlere toplamda 577 bin Euro tazminat ödemeye mahkum etmiş oldu.
Tweet
Bir yanıt bırakın!