Uluslararası insan hakları organizasyonları yayınladıkları bir ortak basın bildirisi ile Rusya Federasyonu’ndan işkence soruşturmalarının tamamlanmasını ve mağdurlar ile hak savunucularının can güvenliklerinin temin edilmesini talep etti.

4 Mart günü Human Rights Watch (İnsan Hakları İzleme),  Front Line (Cephe Hattı),  the International Federation for Human Rights (FIDH) (Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu) ve Civil Rights Defenders (Sivil Hak Savunucuları) tarafından yayınlanan basın bildirisinde Rus yetkililerin Çeçenya’daki işkence ve insanların ortadan kaybolması konularında etkili soruşturmaların yürütülmesinin gerekli olduğu vurgulandı.

Ortak basın bildirisinde, İslam Umarpashaev’in 11 Aralık 2009 tarihinde Çeçenya’daki evinden kaçırıldığını ve serbest bırakıldığı 2 Nisan 2010 tarihine kadar işkencenin yanı sıra zalimane ve diğer türden kötü muamelelere maruz kaldığı ifade edildi. Umarpashaev’in yaklaşık 4 ay boyunca tutulduğu yer ise Rus işgali altındaki Çeçen Cumhuriyeti İçkerya’da kurulan kukla rejimin OMON (Özel Görevli Polis Kuvveti) genel merkeziydi. Umarpashaev, alıkonulduğu bu binada ellerinden kelepçe ile bir radyotöre bağlandığını ve düzenli yemekten yoksun bırakıldığını belirtti.

HRW’un Moskova çalışanlarından Tanya Lokshina, “Yıllardır Çeçenya’da faaliyetlerimizi sürdürüyoruz. Bugünlerde insanlar ülkeyi de facto olarak hakimiyeti altında bulunduran Ramzan Kadirov ile onun güvenlik güçlerine karşı herhangi bir şikayette bulunmaktan korkuyor. İslam Umarpashaev’in böylesi bir dönemde adalet arayışı büyük bir cesaret örneğidir” dedi.

Umarpashaev’in serbest bırakılması ile babasının insan hakları savunucularının yardımlarıyla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurması sayesinde gerçekleşti. Ancak İslam’ı kaçıranlar onu serbest bırakmadan önce yaşanılanlar hakkında sessiz kalmazsa kendisinin ve ailesinin başına gelecekler konusunda onu tehdit ettiler. Bu tehlikeli duruma rağmen hak savunucularının desteğiyle yasal yollardan hakkını aramaya çalışan İslam, “devlet tanık koruma” programına alındı. Ne var ki bu birimde çalışan bir görevli İslam ve ailesini OMON subaylarıyla biraraya getirdi.

Civil Rights Defender’in yöneticisi Robert Hårdh, “Bu durum Rusya’nn tanık koruma sisteminin nasıl çalıştığına ya da en azından hak ihlalleri konusunda Çeçen kurbanlar açısından nasıl işlediğini ortaya koyan net bir örnektir. Umarpashaev’in işkenceye maruz kalması ve akabinde yaşanılanlar Çeçenya’daki mevcut insan hakları durumu ve genel olarak Kuzey Kafkasya’daki cezadan muafiyet uygulamasını gözler önüne sermektedir” dedi.

Avrupa İnsan Hakları Komiseri Thomas Hammarberg’in konuya müdahil olmasıyla bu yılın Ocak ayında soruşturmada bir takım ilerlemeler gözlemlendi.

FIDH Başkanı Souhayr Belhassen, “Bu uzun süredir beklediğimiz olumlu bir gelişme, umarız ki Umarpashaev’in durumunda adalet yerini bulacaktır. İnsanların kaçırılması ve işkence görmeleri uzun yıllardır Çeçenya’da cezasız kalan uygulamalar oldu. Bugüne kadar sadece tek bir Rus polisi işkenceden ötürü hüküm giydi. Buna rağmen Kadirov’un kontrolü altında bu faaliyetleri yürüten yerel güçler için şimdiye kadar herhangi bir cezalandırma görülmedi. Bu durum Çeçenya’daki insan hakları ihlallerini tüm Kuzey Kafkasya’ya yaymaktadır” dedi.

Rusya’nın önde gelen gazetelerinden Novaya Gazeta’nın Şubat 2011’de bildirdiğine göre, Çeçenya’daki OMON birliğinin başı soruşturmayı yürüten müfettişlere eğer OMON tesislerine girmeye kalkarsanız size ateş açarız diye tehdit etti. Khankala’daki Rus üssünde bulunan askeri birlik can güvenliklerinden endişe ettiği için OMON binasına gitmeyi reddetti. Ancak müfettişler kendi güvenlikleri ve insan hakları savunucularından oluşan bir grup ile OMON yönetim merkezine girmeyi başardı. İslam Umarpashaev burada kendisine işkence edenlerden bir subayı tanıdı.

Umarpashaev ve ailesi sayısız tehdit aldı. İnsan hakları savunucuları da onu ve tüm ailesini korumak için Çeçenya’dan tahliye etti. Ancak devam eden soruşturma nedeniyle Umarpashaev’in zaman zaman Grozny’e gelmesi gerekmekte.

Front Line yöneticisi Mary Lawlor, “Umarpashaev’e yardım eden yerel insan hakları savunucularının can güvenliklerinden ciddi biçimde endişe etmekteyiz” dedi.

Uluslararası insan hakları organizasyonları ortak basın bildirilerinde, Rusya’nın uluslararası partnerlerini, Rus hükümetine konuyla ilgili faaliyetlerini sürdüren mobil insan hakları grubunun üyelerinin ve Umarpashaev ile ailesinin can güvenliklerinin sağlanması için baskı yapmaya çağırdı. Grup ayrıca Çeçenya’daki hak ihlalleri ile ilgili yürütülecek etkili soruşturmaların Dmitri Medvedev’in sık sık dile getirdiği Rusya’nın hukukun üstünlüğüne önem verdiğinin gerçek bir göstergesi olacaktır ifadelerini kullandı.