Sıklıkla gülümseyen ve çok fazla kahkaha atan yeni arkadaşımla buluştum geçtiğimiz gün. İki küçük çocuğun babası olan arkadaşım ailesinin geçimini sağlayabilmek için çok fazla çalışıyor. Genç birisi, ama işte geçen uzun ve yorucu saatler nedeniyle o bile yorgunluğa karşı koyamıyor. Buna rağmen çalışmaya devam ediyor, Finlandiya hükümetince beslenmek istemediğini söylüyor kendi parasını kazanıyor olmanın gururuyla.

İsmini vermek istemediğim içini, onu Usam ismiyle anlatacağım size.

Bundan birkaç yıl önce, Çeçenya’nın başkenti Grozny’de sabah saat dörtte bir evin kapısı çalındı. Kapı açılınca maskeli ve silahlı adamlar evin içine daldılar. Usam’ı evden dışarı çıkardılar, kendilerine karşı koymasın diye de kafasına tüfeklerinin dipçiğiyle vurmayı ihmal etmeden. Ardından dışarıda bindirildiği bir araç ile uzaklara götürüldü.

Yaklaşık altı ay kadar sonra evine dönebildi Usam. Uydurdukları bir hikayeyle Usam’ı tutuklamış ve bu süre zarfında bir hapishanede tutmuşlardı. İnanması güç bir şekilde aleyhinde tanıklık edecek birilerini bulamadıkları için de serbest bırakılmıştı.

Usam tutukluluğunun ilk aylarını 1,5*1,2 büyüklüğünde bir hücrede geçirmişti. Hücresinden sadece dayak atmak ve işkence etmek için dışarı çıkarılıyordu. Daha sonra kaldığı hücre büyüdü ama büyüyen hücre beraberinde dozu artan dayak ve işkenceyi de getirdi. Yediği dayaklar ve maruz kaldığı işkenceler vücudunda ve zihninde kalıcı izlere yol açtı. Usam ve ailesi Çeçenya’dan kaçmayı başardı ve isimleri vatanlarına geri dönemeyecekler listesine eklendi.

Ama Usam pek çok yönden diğer Çeçenlere göre şanslı kabul edilebilir: Şu anda hem Usam hem de ailesi hayatta ve güvende. Usam, maruz kaldığı şiddetin etkilerini silmeye yönelik tıbbi tedavi gördüğü yabancı bir ülkede, ailesi ve arkadaşları ile birlikte.

Kendisine uygulanan işkenceyi anlattığında, dinleyenlerin yüreklerine bir mızrak saplanıyor sanki ve her zaman güler yüzlü ve şen şakrak olarak görmeye alıştığınız bu genç adam gidiyor, aniden yüzüne bir kasvet oturuyor ve gözleri geçmişteki o acı anlara kilitleniyor gibi uzaklara dalıyor.

Usam’a işkence eden kişiler Çeçenya’da yaşıyor. O adamlar şimdi kanlı Kadirov rejiminin yönetimindeki üst düzey isimlerden. Usam onlar aleyhinde konuşmayı istese de, bunu yapamıyor, halen Çeçenya’da hayatlarını idame ettirmeye çalışan akrabalarının can güvenliğini riske atmayı göze alamıyor çünkü.

Hikayesini sizinle paylaşmaktan ve hayatta kalmayı başardığı için kendisini tebrik etmekten başka ona nasıl yardımcı olabileceğimi bilmiyorum malesef.

07.06.2009 / Helsinki

Anu Harju