Polonya’daki sığınmacıların “Özgürlük Yürüyüşü”nün resmi organizatörlerinden birisi olan 30 yaşındaki etnik İnguş Janetta Magomed-Nadievna Baysurkaeva, 2009 yılı sonbaharında Polonya’nın başkenti Varşova’da sığınmacıların düzenledikleri barışçıl gösteriler ile 200 sığınmacının Fransa’nın Strasbourg kentindeki Dünya Barış Günü etkinliğine katılmak üzere yaptıkları başarısız girişime (gösterici sığınmacıların tren biletleri ve yasal belgeleri olmadığı için Polonya’yı terk etmeleri engellendi) iştirak etmesinden dolayı Polonya’dan sınırdışı edilmekten korkuyor.

Bazı medya organlarında olayın dün gece sona erdiği aktarıldıysa da, durum halen gerginliğini koruyor. Janetta Baysurkaeva ile yapılan telefon görüşmelerinden gösterici sığınmacıların büyük bir kısmının mülteci kamplarına götürüldüğü biliniyor. Janetta, trenin tahliyesiyle ilgili olarak bazı kaynaklarda yer alan barışçıl şekilde tahliye edildiğine ilişkin haberlerin doğru olmadığını belirtti. Janetta, “Gece olunca polis trene operasyon düzenledi. Trende bulunan Polonyalı (Leh) yolculardan bazıları da bizim eylemimizi destekledi, çocuklara yiyecekler verdi. Tren sınırdan önceki son şehir olan Zgorzelec’de durdu.Trende 170 sığınmacı bulunuyordu; bunların çoğunluğu kadındı ve yaşları 3 ile 12 arasında değişen 60 çocuk vardı. Trene baskın yapan polislerin siyah maskeleri vardı. Bazı erkeklerin ellerinde çocuklar vardı; ancak polis buna aldırmadan erkekleri trenden dışarı sürükledi. Kadınlar bu esnada çocukların üzerlerini giydirmeye çalışıyordu” dedi.

Janetta’nın iki çocuğu var, 6 yaşında bir kız ve 3 yaşında bir erkek. Mahkum edileceğinden emin olduğu Rusya’ya gönderilmekten korkuyor. Yaklaşık 1 yıl önce Janetta sadece İnguşetya’daki şiddetten değil aynı zamanda kocasının şiddetinden de kaçtı.

Protestoyu doğuran nedenler sorulduğunda, Janetta bunları şöyle açıklıyor: “Sadece gazetecilerin aktardığı kötü koşullar yüzünden değildi. Ayrıca, Strasbourg’da organize edilecek Barış Yürüyüşü’ne katılarak duruma dikkat çekmek ve gerçek yardım talep etmekti”.

Janetta herşeyin, bu yılın sonbahar döneminden bu yana Kafkasya’dan gelen sığınmacılara yönelik Polonya’daki şiddet rüzgarı ile başladığını iddia etti. “Gençler tarafından bizim insanlarımıza yönelik çok sayıda saldırıyla başladı. Ardından saldırılar mülteci merkezlerine yöneldi” dedi.

Janetta Varşova’dan 200 km uzaklıktaki Radom’da bulunan bir mülteci merkezinde ikamet ediyor. Polonya medyası 7 Ekim tarihinde gençlerden oluşan kalabalık bir grubun bu mülteci merkezine saldırdığını ve taş fırlatarak camları kırdığını doğruladı. Polis küçüklerde dahil olmak üzere dokuz kişiyi bu olayla ilgili olarak yakaladı. Ancak hiçbir sorgulama olmadan bir süre sonra hepsi serbest bırakıldı. Bir kaza değildi. Finlandiya şimdi Polonya’dan gelen Çeçen sığınmacı akımıyla veya polisin kendilerine yönelik saldırılarda gerekli işlemleri yapmadığından bahisle Polonya üzerinden yapılan koruma talepleriyle karşı karşıya. Radom’daki saldırının ardından, sığınmacılar mağdur olarak kabul edilmedi. Polis hepsini görgü tanığı olarak kabul ederek, soruşturma açmayı reddetti.

Janetta trendeki eylemcilerin biletleri olmadığını doğruladı. Ancak bunun protestonun bir parçası olduğunu ifade etti. “Her bir mülteci, adam başı 70 Zloty yardım alıyor. Ödemeler uzun bir süredir ertelenmişti ve insanların bilet alacak paraları yoktu. Trene bindik ve Varşova’daki diğer yolcular da bizi destekledi. Onların rızası ve talebi olmasaydı tren Varşova’dan hareket edemezdi” dedi. Bazı gazetecilerin ve insan hakları organizasyonlarının bakış açısına göre, eylemci sığınmacılar yasal seyahat belgeleri olmadan yolculuğa çıkmıştı. Janetta bu durumu da doğrularken bir noktaya dikkat çekti: “İnsanlar Polonya’da kapana kısılıyor. Tren Teraspol’da Polonya’ya girer girmez, ilk fırsatta belgelerimiz ellerimizden alınıyor. Ardından sefil mülteci merkezlerine konuluyoruz ve prosedür de oldukça ağır ileriliyor”. Öte yandan sığınmacıların umutsuz girişimlerinden bir sonuç çıkmadı. Varşova’da birkaç gösteri düzenlediler; 11 Aralık 2009 tarihinde Almanya, Fransa, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri konsoloslukları aracılığıyla sorunlarını Strasbourg’ın dikkatine sunmaya mecbur bırakıldıklarını bildirdiler.

Hatta dün, trene operasyon düzenlenmesinden birkaç saat önce, aldığım birkaç telefonda Polonya-Almanya sınırındaki bu olaylarla ilgili olarak Thomas Hammerberg’i bilgilendirmem istendi.

Janetta, +48 075 77 97 201 numaralı telefondan polis albayı Torbits’i arayarak kendilerine ne olacağının öğrenilmesini rica ediyor. Ayrıca, dün geceden bu yana kendisinden haber alınamayan eylemin bir diğer organizatörü Askhat Evloev’in nerede olduğunun öğrenilmesi için yardım talep ediyor. Janetta’nın çocukları onunla birlikte ve söylediğine göre halen şoktalar.

16.12.2009

Oksana Chelysheva