Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİMH) bugün sabah ele alınan iki davada Rusya Federasyonu, bir Çeçen sivilin öldürülmesi ve iki Çeçen çocuğun füze saldırısında hayatını kaybetsinden ötürü sorumlu bulundu ve toplamda 137.500 Euro tazminat ödemeye mahkum edildi.

36542/06 başvuru numarasıyla takip edilen Udayeva ve Yusupova ile Rusya arasındaki davanın mahkeme kayıtlarına göre, 17 Ekim 2000 tarihinde Çeçenya’nın Urus-Martan kenti sırtlarında saat 16.00 sularında kentin mezarlığının bulunduğu yolu kullanarak okuldan eve dönen 1990 doğumlu Ali Udayev ile 1988 doğumlu Ramzan Yusupov, Rus işgal güçleri tarafından fırlatılan bir füzenin yola düşmesi nedeniyle hayatını kaybetti. Olayın ardından bir soruşturma açıldıysa da Rus yetkililer olay mahallinden delilleri toplamadığı gibi, soruşturmayı da gerektiği şekilde yürütmedi. Rusya patlamanın yola döşenmiş bir kara mayının neden olduğunu ya da yasadışı grupların açtığı ateş olduğunu iddia etse de, görgü tanıkları havadan gelen bir füzenin sesini duyduklarını vurguladı; bir görgü tanığı ise Rus tankının ateş açtığını gördüğünü ifade etti. Öte yandan Rusya Federasyonu, AİHM tarafından talep edilen belgeleri de mahkemeye sunmadı. AİHM, mevcut deliller ve tanık beyanları doğrultusunda Rusya Federasyonu’nun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 2.maddesini (Yaşam Hakkı) ihlal ettiğine kanaat getirdi. Mahkeme, Rusya Federasyonu’nun patlamada yaşamını yitiren Çeçen çocukların annelerine 30’ar bin Euro manevi tazminat ödemesine ve 4 bin Euro tutarındaki mahkeme masraflarını da karşılamasına hükmetti.

Bugün karar bağlanan bir diğer dava 26980/06 başvuru numarasıyla takip edilen Malika Dzhamayeva ve Diğerleri ile Rusya Federasyonu arasındaydı. Dava konusu olan olay 16 Eylül 2004 tarihinde sabah saat 4.00 ile 5.00 sularında Çeçenya’nın Achkoy-Martan bölgesindeki Katyr-Yurt Köyü’nde Pervomayskaya Caddesi 10 numarada meydana geldi. Rus işgalciler içlerinde zırhlı personel taşıyıcılar (APC), Gazel ve UAZ marka araçlarla 1978 doğumlu Khamid Mukayev ile ailesinin yaşadığı eve geldi. 20-25 kişilik maskeli, silahlı ve askeri üniformalı işgalcilerden 8-9’u eve girdi. Evdekilerin ellerini bantlarla arkalarından bağlayan işgalciler, 84 yaşındaki büyükanneye bağırdı ve hatta silahlarının dipçikleriyle vurdu. Yaşlı kadın daha sonra gün içerisinde hayatını kaybetti. Yataktan kaldırılan Khamid Mukayev’de iç çamaşırlarıyla evden dışarıya çıkarıldı ve bindirildiği araç ile Achkoy-Martan istikametine doğru götürüldü. Kurbanın yakınları çeşitli makamlara başvuruda bulunduysa da açılan göstermelik soruşturma 6 yıl boyunca devam etti. Ailesi o tarihten sonra bir daha Khamid’den haber alamadı. AİHM, mevcut deliller ve tanık beyanları doğrultusunda Rusya Federasyonu’nun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 2. (Yaşam Hakkı), 3. (İşkence Yasağı), 5.(Özgürlük ve Güvenlik Hakkı) ve 13. (Etkin Başvuru Hakkı) maddelerini ihlal ettiğine kanaat getirdi. Mahkeme Rusya Federasyonu’nun davacılara 6 bin Euro tutarında maddi tazminat ve 60 bin Euro manevi tazminat ödemesine; ayrıca 7500 Euro tutarındaki mahkeme masraflarını da karşılamasına hükmetti.