Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) bugün sabah oturumunda ele alınan bir davada Rusya Federasyonu, 2000 yılında Çeçenya’da sivil bir Çeçen’in kaçırılmasından dolayı sorumlu bulundu ve  111 bin 500 Euro tazminat ödemeye mahkum edildi.

AİHM’de “20216/07” başvuru numarasıyla takip edilen “Gelayevy ile Rusya Federasyonu” arasındaki davanın mahkeme kayıtlarına göre, xdava konusu olaın yaşandığı dönemde Çeçenya’nın Grozny bölgesinde yer alan Gikalo yerleşim alanı tamamen Rus işgal güçlerinin kontrolü altındaydı, köye giden ve köyden çıkan yollarda Rus kontrol noktaları vardı. 2000 yılında 26 ve 27 Ocak tarihlerinde işgalci Rus güçleri Gikalo Köyü’nde özel bir operasyon düzenledi. Rus askerlerinin operasyonlarına URAL marka araçlar ve APC (zırhlı personel taşıyıcı)lar katıldı. 27 Şubat 2000 tarihinde sabah saatlerinde 1976 doğumlu Murad (Edik) Gelayev, annesi Aminat Gelayeva, babası Vakhit Gelayev, kız kardeşi Zarema Gelayeva, büyükannesi, dedesi ve amcası ile birlikte Gikalo Köyü Mira Caddesi 20 numaradaki evlerindeydi. Sabah saat 7.00 sularında işgalci Rus askerleri evin bahçesinden içeriye girdi. Askerlerin içeriye girdiğini Murad’ın annesi Aminat gördü. Rus askerlerinden bazıları maske giyiyordu. Aminat dışarı çıkınca Rus askerleri silahlarını doğrultarak duvarın karşısına geçirdiler ve kafasına silah dayadılar. Ardından kalabalık bir grup asker kapıyı kırarak evin içine girdi. Murad, Zarema ve büyükanne evde duvara karşı geçirildi. Askerler Murad’ın pasaportunu görmek istediler. Annesi Murad’ın pasaportunu bulmaya çalışırken Rus işgalciler silahlarını doğrultarak “Acele et! Daha hızlı ara!” diye emirler yağdırıyordu. Sonunda Murad’ın pasaportunu buldu ve askerlerden birisine verdi. Askerler Murad’ı ve kız kardeşini tüfeklerinin arkasıyla dövdü, mani olmak isteyen anne de dayaktan nasibini aldı. Ardından Rus askerler Murad’ı dışarı çıkardılar. Anne Aminat oğlunu nereye götürdüklerini sorduğunda pasaport kontrolünün ardından salıverileceği yanıtını aldı. Murad’ın akrabaları onu götürmemeleri için askerlere yalvarmaya başlayınca Rus askerleri yine tüfeklerinin dipçikleriyle saldırdı.  Zarema çığlık atarak komşulardan yardım istedi. Askerler Murad’ı plakası bantlarla kapatılmış URAL marka bir araca bindirdi ve bilinmeyen bir yöne doğru uzaklaştılar. Murad’ın annesi Aminat Gelayeva aldığı darbeler nedeniyle hastanelik oldu, beyin sarsıntısı ve ğöğüs kemiklerinde kırık teşhisiyle 27 Şubat ile 17 Mart 2000 tarihleri arasında hastanede yattı.

Bay Sh.Ts. isimli bir Gikalo sakinine göre aynı gün Rus askerler onların evinde de bir operasyon düzenledi, kardeşi ve köyden bir grup erkek ile birlikte Rus işgalcilerin Grozny kenti Oktyabrskiy bölgesindeki askeri üssüne götürüldüler. Yine Gikalo sakini Bayan Z.S. de aynı gün işgalci Rus askerlerinin Sul.S. ve Sup.S. isimli erkek kardeşlerini götürdüğünü, bir askerden kardeşlerinin Oktyabrskiy bölgesindeki askeri üste tutulduklarını öğrendiğini anlattı. Bir başka Gikalo sakini olan Bay V.Ts.’de aynı gün aynı saatlerde kardeşinin evine gittiğinde Rus askerlerinin aralarında kendisinin ve Murad Gelayev’in de bulunduğu bazı köylüleri araçlarına bindirerek köyden götürdüklerini anlattı. Bayan Z.S.’nin erkek kardeşi Sup.S. bir süre sonra eve dönmeyi başardı. Sup.S., Gikalo’dan kaçırılan köylülerin Chernokozovo gözaltı merkezine nakledildiğini; ancak sadece kardeşi Sul.S. ile Murad Gelayev’in Oktyabrskiy bölgesi askeri üssünde bırakıldığını anlattı. Sup.S., Murad ile kardeşinin sorgulama esnasında işkenceye maruz kaldıklarını ve ikisinin de kulaklarının kesildiğine şahit olduğunu aktardı. Bay V.Ts., esir alınan köylülerin çıplak halde kürekler ve demir sopalarla dövüldüğünü, kendisinin bu sırada bilincini yitirdiğini ve bir hücreye götürüldüğünü ifade etti. Ailesi olayın ardından çeşitli defalar çeşitli Rus makamlarına başvuruda bulunduysa da herhangi bir sonuç alamadı. Olay tarihinden sonra Murad Gelayev’den bir daha haber alınamadı.

Rusya Federasyonu davadaki savunmasında 27 Şubat 2000 tarihinde Gikalo Köyü’nde özel bir operasyon düzenlenmediğini ve kimsenin tutuklanmadığını iddia etti.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi mevcut deliller ve tanık beyanları doğrultusunda yaptığı incelemede, Rusya Federasyonu’nun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 2. (Yaşam Hakkı), 3. (İşkence Yasağı), 5. (Özgürlük ve Güvenlik Hakkı) ve 13. (Etkin Başvuru Hakkı) maddelerini ihlal ettiğine karar verdi. Mahkeme, Rusya Federasyonu’nun davacı anne ve babaya 18.000 Euro maddi tazminat; davacı anneye 10.000 Euro manevi tazminat; diğer beş davacıya 78.000 Euro manevi tazminat ödemesine ve ayrıca 5.500 Euro tutarındaki mahkeme masraflarının da Rusya Federasyonu tarafından karşılanmasına hükmetti. Bu karar ile Rusya Federasyonu toplamda 111.500 Euro tazminat ödemeye mahkum edilmiş oldu.