Çeçenlerin suçlandığı Rusya’ daki bombalama olaylarının ardında Rus gizli servisi FSB’ nin olduğunu ortaya çıkaran Rus insan hakları savunucusu Aleksander Litvinenko, savaş suçlusu Vladimir Putin’ in kiralık katillerinden birisi olan eski FSB ajanı Andrei Lugoyov tarafından çayına karıştırılan Polonium-210 isimli radyoaktif madde sebebiyle bir yıl önce bugün hayatını yitirmişti.

Litvinenko’ nun unutulmadığını ve katillerinin yargılanması gerektiğini dünyaya bir kez daha haykırmak için tüm dostları İngiltere’ nin başkenti Londra’ da biraraya geldi. Anma toplantısına Aleksander Litvinenko’ nun eşi Marina Litvinenko, babası Valter Litvinenko, Çeçen Cumhuriyeti İchkeria eski Dışişleri Bakanı Akhmad Zakaev, Aleksandr Goldfard, Rus işadamı Boris Berezovsky, Litvinenko’ nun yakın arkadaşları, avukatları ve insan hakları savunucuları katıldı.

Akhmad Zakaev Aleksander Litvinenko hakkında kısa bir konuşma yaptı. Zakaev konuşması boyunca Litvinenko’ yu “Sacha” olarak anarken duygu yüklü sözler sarfetti. Zakaev, Litvinenko’ yu kaybedeli bir yıl olmasına rağmen halen torunlarına Litvinenko’ nun bir daha onlarla oynamaya gelemeyeceğini açıklayacak cesareti kendisinde bulamadığını vurgularken, Litvinenko’ nun baskıcı Sovyet rejiminde doğup büyümesine, Sovyet kurumlarında eğitim alıp, Sovyet yapılarında çalışmasına rağmen özgür ruhu sayesinde insancıllığından hiçbir şey kaybetmediğini, her zaman doğruların yanında yer aldığını ifade etti. Litvinenko’ nun Moskova’ da, Buinaksk’ ta, Volgodonsk’ ta apartman dairelerinin bombalanması olayını kimlerin niçin yaptığını korkmadan belgeleriyle, failleriyle ortaya çıkardığını, Kremlin’ in suç rejimi karşısında Çeçen halkının yanında olduğunu, Çeçen halkının bağımsızlığını desteklediğini, Litvinenko’ nun cesaretinden korkan Kremlin yönetiminin çareyi onu öldürmekte bulduğunu vurguladı. Zakaev sözlerini, “Aleksander Litvinenko’ nun soylu hatırası yalnızca dostlarının kalplerinde yaşamayacak. Onun insan hakları için dünyanın bugüne kadar gördüğü en insanlık dışı rejimlerden birisine karşı olanca cesareti ile meydan okuduğunu daha şimdiden tarih sayfalarındaki yerini aldığını söylemem abartı olmayacaktır.” şeklinde tamamladı.

Aleksander Litvinenko’ nun eşi Maria Litvinenko, Rusya Federasyonu aleyhine Rus hükümetinin kocasının ölümündeki sorumluluğunu kabul etmesi ve tazminat ödemesi talebiyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ nde dava açtıklarını belirterek, “Yalnızca kocamı kimin öldürdüğünü öğrenmek istiyorum. Söz veriyorum, bir gün bunun sorumlusunun kim olduğunu öğreneceğiz. Çünkü bunu öğrenmeden kendimizi güvende hissetmemiz mümkün değil” diye konuştu.

Litvinenko’nun avukatı ise, Rusya’nın eski ajanın ölümünden sorumlu olduğu yönünde kanıtlar bulunduğunu öne sürerek, “Litvinenko’nun ölümüne yol açan Polonium-210 isimli radyoaktif madde Rusya Federasyonu  tarafından sağlanmıştır. Bu maddenin, Moskova’ nın 450 km güneydoğusunda yer alan ve eskiden nükleer silah üretiminin yapıldığı “Avangard” adlı fabrikadan temin edildiği yönünde delillere sahibiz.” şeklinde konuştu.

Aleksander Litvinenko’ nun ölüm sürecini birkaz daha hatırlarsak:

1 Kasım 2006: A.Litvinenko Londra’ da bir otelde iki Rus ile çay içmek için buluştu. Buluştuğu kişilerden birisi eski bir KGB ajanı olan Andrei Lugovoy’du. (Katilin Andrei Lugovoy olduğu İngiliz Polisi tarafından tespit edildi. Ancak katil halen Rusya tarafından ne iade edildi ne de yargılandı.) Diğer kişi hakkında ise kesin bir bilgi yok, sadece isminin Vladamir oldugu biliniyor. Daha sonra Piccadilly’ de bulunan Sushi bara geçen Litvinenko, Mario Scaramella isimli İtalyan akademisyen ile Anna Politkovskaya cinayeti hakkında elde ettiği veriler üzerinde konuştu. Bir kaç saat sonra hastalık belirtileri ortaya çıkmaya başladı ve Litvinenko Barnet Genel Hastahanesi’ ne kaldırıldı.

11 Kasim 2006: BBC’ nin Rusya servisiyle bir röportaj yaptı. Röportajdan aktarılan izlenimler Litvinenko’ nun çok kötu göründügüydü.

17 Kasım 2006: Durumunun kötüye gitmesi üzerine askeri korumalar eşliğinde University College Hastahanesi’ ne sevkedildi.

19 Kasım 2006: Hastahane raporunda vücudunda büyük oranda “thallium” a rastlanıldığı açıklandı. Bir ziyaret gerçekleştiren arkadaşı Alex Goldfarb, Litvinenko’ nun hayalet gibi gözüktüğünü söyledi.

20 Kasım 2006: Litvinenko’ nun fotoğrafları basına dağıtıldı.

21 Kasım 2006: Toksik uzmanı John Henry, Litvinenko’nun radyoaktif “thallium” ile zehirlendiğini açıkladı. Mario Scaramella, 1 Kasım’ daki buluşmalarında Litvinenko’ nun hedef tahtasında isminin olduğunu bildiğini söylediğini iddia etti.

23 Kasım 2006: Litvinenko yaşam destek ünitesine takıldi ancak saat 21.21 de vefat etti. Gelen bilgiye göre Litvinenko’ nun vücut rengi öldüğü zaman sarıydı. Ayrıca ölmeden önce Litvinenko’ nun müslüman olduğu açıklandı ve müslüman mezarlığına gömüldü.