Avrupa Feminist Forumu’ nun “Göç Eden Kadınlar” isimli çalışma grubunda yer alan Vilana Pilinkaite Sotirovic ile Margarita Jankauskaite’ nin, Litvanya’ da yaşayan 17 yaşındaki Çeçen mülteci bir kız ile yaptığı röportajı sizlerle paylaşıyoruz.

Bir Çeçen Mültecinin Hikayesi

Vilana Pilinkaite Sotirovic

Margarita Jankauskaite

Göçmenlerin toplum ile bütünleşmesini sağlamak amacıyla devlet dışı örgütlenmeler tarafından hazırlanan entegrasyon programlarında, göçmenler, bir klavuz öğretmen eşliğinde yerel halkla tanıştırılıyor, göçmenin yerel halkla iletişimi ve kişisel becerilerininin geliştirilmesine çalışılıyorlar. Bu yöntem sadece göçmenlerin değil, klavuzlarının ve yerel halkın da kendilerini geliştirmesini sağlıyor.

Çeçenyalı bir mülteci için klavuz olan Litvanyalı bir öğrencinin, 17 yaşındaki genç Çeçen kızı ilk ziyaretinden önce zihninde bazı önyargılar vardı. Buluşacağı genç kızın esmer bir ten, siyah saç ve morarmış gözler ile kendisini beklediğini düşünüyordu. Sanki bir Litvanyalı gibi sarışın ve beyaz tenli bir genç kızı gördüğünde çok şaşırmıştı ama bu buluşmalar onun da önyargılarını kırmasını sağladı.

Şimdi 17 yaşındaki bir Çeçen kız ile yaptığımız röportajı sizinle paylaşacak, Çeçenlerin Litvanya’ da karşılaştıkları sorunları bu röportaj ile aktarmaya çalışacağız.

Hatırladığımız kadarı ile çok sayıda erkek ve kız kardeşinin olması lazım…

Evet, dört kız, üçte erkek kardeşim var. En küçüğü iki ay kadar önce dünyaya geldi.

En küçük erkek kardeşin Litvanya’ da mı doğdu yani?

Evet, burada doğdu. Komşularımız onu, Çeçenden ziyade Litvanyalı olarak kabul ediyorlar.

Peki, tüm ailen Litvanya’ da mı yaşıyor?

Kocası ve minik bebeği ile birlikte Fransa’ da yaşayan kız kardeşim haricinde, tüm ailem Litvanya’ da.

Kaldığınız dairenin büyüklüğü ne kadar?

Dört odası var.

Entegrasyon programına katılıyor musun peki?

Evet, programda altı ayımı geride bıraktım.

Kalacak yer için belediyenin sana kira bedeli ödediği doğru mu? Bu tip bir nakdi yardım sağlanıyor mu?

Günlük 4 Litas (1.1 €uro) ödüyorlar, tabii annem, babam ve büyük kız kardeşim için böyle bir ödeme yapılmıyor.

Neden?

Çünkü, babam çalışıyor ve aylık 300 Litas (90 €uro) civarında kazanıyor. Büyük kız kardeşim ise yaşı itibari ile bir yetişkin kabul ediliyor, iş bulup çalışabileceği için böyle bir yardım ona da yapılmıyor.

Yani, bu yardımların sadece reşit olmamış çocuklara yapıldığı anlamına mı geliyor?

Evet. Hatta, babam çalışmaya devam ettiği için bu yardımları kesebileceklerinden endişe ediyoruz.

Senden sorumlu olan öğretmen bu konuda sana bilgi verdi mi?

Evet, bana şöyle dedi: “Siz Çeçenler çalışmak istemiyorsunuz, ama nakdi yardımları almanın peşindesiniz.” Ama bu kesinlikle doğru değil. Doğrusu, iş bulmak için gerçekten çok çaba sarfediyoruz ama bir iş bulmak hiç kolay değil.

Kısır bir döngü ha? Oldukça kötü görünüyor, eğer baban çalışıyorsa tüm aile için verilen nakdi yardım kesiliyor, ama çalışmazsa da toplumun olumsuz görüşleri ile karşı karşıya kalıyorsunuz.

Eğer mülteciler, entegrasyon programlarına katılmazlarsa, tıbbi servislerden yararlanamıyorlar. Kuaförlük sertifikası ve sürücü ehliyeti için olan kurslara katılmak istedim ama henüz erişkin olmadığım için sürücü kursuna kabul edilmedim.

Bu kuaförlük kurslarına birkaç kızın katıldığını duymuştum.

Evet, bir tanesi benim ablamdı. Ben de bir iş bulabileceğim ümidi ile katılmayı istiyordum. Ama klavuz öğretmenim bu programdan sonra bana nakdi yardım yapılmayacağını söyledi. Evimizin kirası aylık 1600 Litas (400 €uro) olduğu için ben de vazgeçtim.

Bu entegrasyon sürecinden sonra dairenin kirasını kendin ödemen gerektiği anlamına mı geliyor?

Evet. Fakat, biz Çeçenya’ ya geri döneceğiz, burada daha fazla yaşayamıyoruz.

Polonya ya da Fransa gibi daha büyük Çeçen mülteci popülasyonlarının olduğu ülkelere gitmeyi düşünmüyor musunuz?

Pasaportumuz yok ki.

Ne zaman bir pasaportunuz olacak?

Litvanya vatandaşlığı ve pasaportu için, beş yıl süreyle burada ikamet etmemiz gerekiyor.

Diğer ülkelerde durumların nasıl olduğundan haberin var mı peki?

Diğer ülkelerde daha iyi. Belçika’ da örneğin herkes üç ayda pasaport alıyor, entegrasyon programından beş yıl sonrasına kadar yardım.

Kız kardeşin Fransız vatandaşlığı aldı mı?

Evet aldı, hem de kocasının çok iyi bir işi var. Bizi ziyaret etmeye söz vermişlerdi ama bebekten dolayı gelemediler.

Fransa’ ya onları ziyarete gitmeyi ister miydin?

Elbette gitmeyi çok isterdim. Hem Fransızcayı da çok seviyorum.

Litvanya’ ya geldiğin için pişman mısın?

Evet, bir yandan Litvanya’ da yaşamayı seviyorum ama istihdam ve yaşam koşullarındaki zorluklar burada ikamet etmemde problem oluyor.

Litvanya’ ya nasıl geldiniz?

Trendeydik, tanıştıdığımız bir kadın Litvanya’ da mülteciler için entegrasyon programının olduğundan bahsedince buraya geldik.

Diğer Çeçenleri Litvanya’ ya gelmemeleri için uyarıyor musunuz?

Evet, onlara başka ülkelere gitmelerini öneriyoruz. Çünkü burada yaşam koşulları oldukça zor. Hele bir Çeçen genç hakkında duyduklarımdan sonra.

Ne duydun?

Entegrasyon programına katılan bir Çeçen gencin, Litvanya’ da iş bulamadığı için Çeçenya’ ya geri dönmeye zorlandığını duydum. O genç Çeçenya’ ya döndükten kısa bir süre sonra öldürüldü.

Çeçenya’ ya döndüğün taktirde ne yapmayı düşünüyorsun?

Sanırım, büyükbabamların yanında kalmak üzere köye gideceğim. Köy, kasabalar ya da Grozny gibi kentlerden daha sakin. Grozny’ den gelmiştim Litvanya’ ya, çok güzel bir şehirdi, ama şimdi herşey yok oldu.

Peki, köy nasıldır?

Heyecan uyandırıcı bir yer değil. Meyve yok, iğrenç kokuyor. Genel düşünce, tarım arazilerinin Ruslar tarafından zehirlendiği şeklinde, bu yüzden insanlar genellikle hasta ya da özürlü oluyor.

Rusların Çeçenlere karşı soykırım yaptığı doğru mu?

Kesinlikle doğru. Özellikle köylerden ve şehirlerden genç erkekleri alırlar ve bir daha geri dönen olmaz, dönebilen ise sakat kalmıştır muhtemelen. Mesela benim bir kuzenin öylesine dövüldü ki, artık yürüyemiyor, bir diğer yiğenim de Grozny’ de öldürüldü.

Çeçenya’ da kaç yıl eğitim aldın?

4 yıl. Tüm okullar yıkılana kadar.

Kendinize ait bir diliniz var mı?

Yes, Çeçence. Kimileri Fransızca’ ya çok benzediğini söylüyor.

Arapça biliyor musun?

Ben bilmiyorum ama kız kardeşim biliyor. Ben sadece Çeçence ve Rusça biliyorum.

Çeçence birşeyler yazabilir misin bizim için?

Hayır, Ruslar okullarda Çeçence’ yi yasaklamıştı, bu yüzden bilmiyorum.

Ailenizde Çeçence mi konuşuluyor?

Evet, sıklıkla. Hem annem Litvanyaca bilmiyor.