Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) bugün sabah oturumunda ele alınan iki ayrı davada Rusya Federasyonu, 2002 yılında kaçırılan üç Çeçen gençten ikisinin öldürülmesi ve birisinin de ortadan kaybolmasından dolayı sorumlu bulundu ve toplamda 168.000 Euro tazminat ödemeye mahkum edildi.

5382/07 başvuru numarasıyla takip edilen Dudarovy ile Rusya Federasyonu arasındaki davanın mahkemede yer alan kayıtlarına göre, 1979 doğumlu Magomed Dudarov, 18 Kasım 2002 tarihinde kaçırıldı ve o tarihten bu yana ondan herhangi bir haber alınamadı. Magomed, Grozny Petrol Enstitüsü’nde öğrenci olduğu 2001 yılında bir grup öğrenci ile birlikte Rus işgal güçleri tarafından kaçırılmış, 13 gün süreyle tutulduğu yerde dövülmüş ve işkence görmüştü. Bu olayın da etkisiyle Magomed öğrenimini tamamladıktan sonra, ailesi Magomed’in can güvenliğinden endişe ettiği için oğullarını da alarak atayurtları Ken-Yurt köyüne yerleşmeye karar verdi. 18 Kasım 2002 tarihinde, köy Rus işgalcilerin silahlı denetimi altındayken, gece saat 2.00 sularında maskeli, silahlı ve askeri üniformalı kişiler Dudarovların evinin duvarından atlayarak bahçeye girdi. Kapıyı çaldılar, Magomed’in annesi üzerini giyinmesi için müsaade istemesine rağmen, işgalci Rus askerleri camı kırarak evin içerisine daldılar. Magomed’i yakaladılar ve kimliğini görmek istediler. Annesi oğlunun kimliğini getirmesine rağmen, kimse kimliği kontrol etmedi. Magomed’in elini kolunu bağlayarak evden dışarıya çıkardılar ve kapıda bekleyen bir kamyonun içerisine fırlattılar. Havaya birkaç el ateş açarak oradan uzaklaştılar. Ailesi o tarihten sonra bir daha Magomed’den haber alamadı. Konuyla ilgili olarak çeşitli Rus makamlarına yaptıkları başvurulardan da herhangi bir netice çıkmadı. AİHM, mevcut deliller ve tanık beyanları doğrultusunda Rusya Federasyonu’nun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 2. (Yaşam Hakkı), 3. (İşkence Yasağı), 5.(Özgürlük ve Güvenlik Hakkı) ve 13. (Etkin Başvuru Hakkı) maddelerini ihlal ettiğine kanaat getirdi. Mahkeme Rusya Federasyonu’nun kayıp Magomed’in davacı anne ve babasına 60 bin Euro manevi tazminat ödemesine; ve ayrıca 4000 Euro tutarındaki mahkeme masraflarını da karşılamasına hükmetti.

1572/07 başvuru numarasıyla takip edilen Nasukhanovy ile Rusya Federasyonu arasındaki davaya ilişkin mahkeme kayıtlarına göre, dava konusu olan olay 14 Şubat 2002 tarihinde yaşandı. 1980 doğumlu Movsar Nasukhanov, 1981 doğumlu Movladi Nasukhanov ve 1983 doğumlu Makhmet Nasukhanov kardeşler aileleri ile birlikte Grozny’e bağlı Starye Atagi Köyü’ndeki evlerinde ikamet etmekteydi. Rus işgal güçleri 14-18 Şubat tarihleri arasında Starye Atagi Köyü’nde temizlik operasyonları düzenlediler. 14 Şubat 2002 tarihinde sabah saat 9.30 sularında köyde Çeçen özgürlük savaşçıları ile Rus işgal güçleri arasında bir çatışma yaşandı. Çatışmadan kısa bir süre sonra da Rus istihbarat servisi GRU’ya mensup maskeli, silahlı ve askeri üniformalı bir grup Nasukhanovların evine gelerek “neden isyancıları sakladıklarına” dair sorular sordu, evde yaşayanların kimliklerini kontrol ettikten sonra ayrıldı. Ancak onların ardından UAZ marka araçlarla yeni bir grup maskeli, silahlı ve askeri üniformalı Rus işgalci geldi. Benzeri sorulara aldıkları, “bilmiyoruz”, “bir bağlantımız yok” gibi yanıtlara rağmen Rus askerler üç genç kardeşi detaylı inceleme yapılmak üzere geldikleri araçlara bindirerek götürdü. Olayın ardından kardeşlerin ebeveynleri, Rus işgal güçlerinin köyün yakınlarında gizli bir filtrasyon kampı kurduğunu ve yaklaşık 500 sivili orada tuttuğunu öğrendi. Kaçırılan sivillerin yakınları, filtrasyon kampının önünde bekleşiyor ve kimi siviller de ara ara serbest bırakılıyordu. İkinci gün (16 Şubat), en küçük kardeş olan Makhmet Nasukhanov serbest bırakıldı. Makhmet yürümekte zorlanıyordu, içeride tutulduğu süre içerisinde işkence görmüş, dayak yemiş ve sorgulanmıştı. Makhmet kaçırıldıklarından sonra diğer iki kardeşini bir daha görmemişti. 19 Şubat 2002 tarihinde Rus işgalciler köyde yürüttükleri temizlik operasyonuna son verdiler. Movsar ve Movladi’nin başları ve vücutlarında yanıklar ve işkence izleri bulunan cansız bedenleri 20 Şubat 2002 tarihinde Shali bölgesindeki Mesker-Yurt köyünde bulundu. Geride kalan tek çocuklarının hayatından endişe eden aile, konuyla ilgili hiçbir şikayette bulunmadı. Nitekim, Rus yetkililer tarafından açılan göstermelik soruşturmalardan da herhangi bir netice çıkmadı. AİHM, mevcut deliller ve tanık beyanları doğrultusunda Rusya Federasyonu’nun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 2. (Yaşam Hakkı), 3. (İşkence Yasağı), 5.(Özgürlük ve Güvenlik Hakkı) ve 13. (Etkin Başvuru Hakkı) maddelerini ihlal ettiğine kanaat getirdi. Mahkeme Rusya Federasyonu’nun davacı tarafa 100 bin Euro manevi tazminat ödemesine; ve ayrıca 4000 Euro tutarındaki mahkeme masraflarını da karşılamasına hükmetti.