Olağanüstü Durumlarda Gazetecilik Merkezi Başkanı Oleg Panfilov 16 Aralık günü Moskova’ nın Sesi isimli radyoya verdiği demeçte, son sekiz yılda 40 gazeteci ve insan haklar savunucusunun ya Rusya’ dan sınırdışı edildiğini ya da Rusya’ ya girişinin yasaklandığını belirtti.

Oleg Panfilov demecinde, “Rusya’ ya girişi yasaklanan ya da sınırdışı edilen insan hakları savunucuları ve gazeteciler hakkında biraz araştırma yaptığınız zaman ortak noktalarının Çeçenya’ daki savaş ile ilgili çalışmalar yapıyor olduklarını görürsünüz.” dedi.

Panfilov verdiği demeçte, 2000 yılından bu yana devam eden intikam operasyonun ilk kurbanlarının I.Rus-Çeçen Savaşı hakkında en çok konuşan ya da yazan isimlerle başladığını, daha sonra ise Çeçenya’ daki savaş hakkındaki gerçekleri ortaya çıkarmak için çalışmalar yürütenlerin de yasaklılar kervanına dahil edildiğini vurguladı.

Panfilov, bugünlerde sadece Çeçenler ve Çeçenler hakkında yazan gazeteciler değil Rusya’ daki bozuk düzeni ve Rusya içerisindeki problemleri yazan gazetecilerin de düşman olarak görülmeye başlandığını sözlerine ekledi.

Oleg Panfilov anlatmaya çalıştığı içler acısı durumu verdiği örnekler ile destekledi. Panfilov, 28 Ekim’ de Rusya’ da Basın ve İfade Özgürlüğü hakkında bir toplantıya katılmak amacıyla Hollanda’ dan gelen Anne-Marie Glen’ in tutuklanıp sınırdışı edilmesi ile örneklerine başladı. Putin’ in kişiliği ve yöntemleri ile ilgili olarak yazdığı cesur yazıların ardından, 2004 yılında terörist bir saldırıya maruz kalıp İngiltere’ den sığınma talep eden Kommersant Gazetesi’ nden gazeteci Yelena Tregubova; Ekim ayında Kazan’ da saldırıya uğrayan, yetkililer tarafından Duma Seçim süreci boyunca akıl hastahanesine kapatılmakla tehdit edilen, I.Rus-Çeçen Savaşı boyunca Çeçenya’ da aktif olarak çalışan insan hakları savunucusu, gazeteci Natalia Petrovaı; geçtiğimiz yılın sonlarında Alman televizyon kanalı Deutche Welle ve Christoph Wanner grubundan Alman ve Avusturyalı gazetecilerin Çeçenya’ da tutuklanarak sınırdışı edilmesi gibi örneklerle devam etti.

Oleg Panfilov’ un belirttiği gibi Rusya’ ya girişi yasaklanan ya da Rusya’ dan sınırdışı edilenler sadece Çeçenya’ daki savaşı yazanlar değil. Geçtiğimiz günlerde yaşanılan birkaç olay Rusya’ daki basın özgürlüğünü ve gerçekleri dile getirmenin ne kadar zor olduğunu açıkca gözler önüne seriyor herhalde:

Rus The New Times Gazetesi’ nin Moldovyalı muhabiri Natalia Morar ülkesinin başkenti Kishinev’ e gitmeyi planlarken, İsrail’ e yaptığı iş seyahatinin dönüşünde 16 Aralık günü Moskova’ daki Domodedovo Havaalanında gözaltına alınıp birkaç saat gözaltı odasında tutulduktan sonra Rusya Federasyonu’ na girişinin yasaklandığı belirtilerek ya İsrail’ e dönmesi ya da Kishinev’ e uçması istendi. Havaalanı görevlilerinin herhangi bir açıklama yapmadığını belirten Natalia Morar, Moldovya Konsolosluğu’ ndan hakkında Rusya’ ya girişin yasaklandığı belirtilen Rus Gizli Servisi FSB tarafından gönderilmiş ancak sebebi açıklanmamış bir resmi yazı olduğunu öğrendi. Natalie Morar başına gelen olayın nedenini tahmin ettiğini belirterek, bunun “Kara Kasa Kremlin” isimli son yazısı ile ilgili olduğunu söyledi. Moskova’ nın Sesi Radyosu’ nun Şef Editör Yardımcısı Yevgenia Albats, “Moskova’ da yaşıyan ve çalışan profosyonel bir gazetecinin hiçbir gerekçe gösterilmeksizin sınırdışı edilmesi çifte standardın ve klasik politik çıkarların işaretidir.” şeklinde bir yorum yaptı. Radyo Liberty ise olayı Natilia Morar’ ın Duma Seçimleri’ nde Kremlin yönetiminin seçim propogandası için devlet kaynaklarının kullanıldığını yazdığı yazıdan sonra elde ettiği yeni bilgilerin de yayınlanmasından korkan Kremlin’ in gözdağı şeklinde yorumladı.

İş dünyasına yönelik bir gazete olan RBK Daily’ nin muhabiri Anastasiya Samorova 28 Kasım tarihinde Kremlin yönetiminin basına yönelik tavrını eleştirir bir yazı kaleme almasının ardından, gazetenin ortakları Kremlin yönetiminden aranarak yazıdan duyulan rahatsızlık dile getirildi ve muhabirin işine son verilmesi istendi. Gazete yönetimi de bu nazik öneriyi dikkate alma ihtiyacı hissederek Anastasiya Samorova’ nın işine son verdi. Samorova, Novaya Gazetesi’ ne verdiği demeçte, “Yazımdan dolayı çok güzel eleştiriler alıyordum, ancak hükümet bu yazıdan pek hoşlanmamış olmalı ki, genel yayın yönetmenim yazının yayınlanmasından bir hafta sonra hükümetten aradıklarını ve kovulmamı istediklerini söyledi. Gazete yönetimi de istifa etmemi aksi takdirde kovulacağımı bildirdi, istifa etmeyeceğimi ifade etmemin ardından da kovuldum.” dedi.

Bir diğer örnek Rusya’ da son dönemlerde popüler hale gelen bir cezalandırmaya maruz kalmış bir isimden. Bağımsız gazeteci Andrei Novikov 5 Aralık 2006 tarihinde tutuklandı ve daha sonra ise akıl hastahanesine yatırıldı. Novikov burada geçirdiği bir yılın ardından, Putin rejimi altında Rusya’ da gazetecilik yapmanın imkansız olduğunu anladığını, mesleğini icra etmek ve güvende olmak için batı ülkelerine seslendiğini, eğer mümkün ise politik sığınma talep ettiğini 20 Aralık’ ta kendisi ile yapılan bir röportaj vastası ile duyurdu.