Rus insan hakları organizasyonu Memorial’in Başkanı Oleg Orlov, Avrupa Parlamentosu’ndaki Sakharov Ödül töreninin ardından yaptığı basın toplantısında Memorial’in Çeçenya’daki çalışmalarına yeniden başlayacağını açıkladı.

Yaklaşık beş ay kadar önce, Rusya’daki ve Rusya dışındaki insan hakları savunucuları bir meslektaşlarını, Memorial’in Çeçenya’daki çalışmalarına liderlik eden bir ismi Natalya Estemirova’yı kaybetti. Natalya’nın 15 Temmuz 2009 tarihinde bir cinayete kurban gitmesinin ardından da Memorial insan hakları örgütü Çeçenya’daki çalışmalarını askıya aldı. O tarihten bu yana Çeçenya’daki Moskova destekli kukla yöneticiler insan hakları savunucularını ve hak ihlalleri için adalet arayanları sindirmeye ve ezmeye yönelik faaliyetlerini sürdürdü; hatta bu muameleye maruz kalanlardan bazıları can güvenlikleri tehlikede olduğu için Çeçenya ve Rusya’dan ayrılmak zorunda kaldı.

Sonuç olarak, Çeçenya’daki insan hakları ihlallerinin mağdurlarının başvurabileceği hiçbir yer kalmadı. Çeçenya’da ortadan kaybolma, işkence ve kötü muamele gibi insan hakları ihlallerinin sürdüğüne dair raporlar gelmeye devam ediyor. Savaşçı olduğu iddia edilen kişilerin ailelerine ait evler yakılıp yıkılıyor. Bu tür suçların faillerinin cezalandırılmaması geleneği sürdürülüyor.

Böylesi bir ortamda insan haklarını izlemek ve yaşanılanları raporlamak oldukça zor ve zahmetli bir iş. Aralık ayında geçtiğimiz günlerde 80’in üzerinde Rus insan hakları organizasyonu tarafından yayınlanan ortak bildiride Memorial, Çeçenya’ya geri dönmeye davet edilirken her türlü desteğin sağlanacağı sözü verildi. Hatta bu organizasyonlardan bazıları Çeçenya’daki durumu gözlemlemek üzere bir komisyon oluşturarak çalışmalarına başladı bile.

Bugün, 16 Aralık 2009 tarihinde, Oleg Orlov ve Sergei Kovalev tarafından temsil edilen Memorial ile Moskova-Helsinki Grubu’ndan Lyudmila Alekseeva, Avrupa Parlamentosu tarafından sunulan Düşünce Özgürlüğü için Sakharov Ödülü’nü aldı. Ödülü alırken meslektaşları Natalya Estemirova’nın bu onura hayatta iken nail olamamasından ötürü üzüntü duyduklarını ifade ettiler.

Hem ödül hem de 50.000 Euro (110 bin TL) para Avrupa Parlamentosu Başkanı Jerzy Buzek tarafından takdim edildi.

Törende, 79 yaşındaki eski Sovyet esiri Sergei Kovalev, Avrupa Birliği’ne Rusya’nın insan haklarına saygı göstermesi için baskı yapma çağrısında bulundu. “Avrupa’nın görevi sessiz kalmak değildir. Sürekli Rusya’nın insan hakları yükümlülüklerine riayet etmesi için ısrar etmeli” dedi.

Oleg Orlov, Memorial’in Çeçenya’ya geri dönme kararı aldığını belirtip, “Bu kararı Kuzey Kafkasya’daki temsilcilerimiz, uluslararası ve Rus insan hakları organizasyonları ile yaptığımız istişareler neticesinde bu zor kararı aldık” derken, Memorial’in bu ödülü Rus sivil toplumunu güçlendirmeye yönelik Avrupa Birliği’nin bir desteği olarak algıladığını ifade etti.

Sergei Kovalev, “Bu ödül onların hakkı. Öncelikle, Çeçenya’da öldürülen Memorial çalışanı Natalya Estemirova. Diğerleri içerisinde Moskova’da öldürülen Avukat Stanislav Markelov’u, gazeteciler Anna Politkovskaya ve Anastasia Baburova’yı; St.Petersburg’da öldürülen etnolog Nikolai Girenko; Dağıstan’da öldürülen Farid Babaev ve diğerleri sayılabilir. Üzücü olan bu listenin devam edip gitmesi. Lütfen bu insanların anısını onurlandıralım” dedi.

Avrupa Parlamentosu’nun verdiği ödülün isim babası Andrei Sakharov’un Nobel Ödülü’nü alırken söylediği bir sözü hatırlatalım, “Bugün her bir birey için adaletsizliğe ve insan hakları ihlallerine karşı mücadele etmeliyiz. Pek çoğumuzun geleceği buna bağlı”. Ve şimdi, Uluslararası Af Örgütü, İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), FIDH, Memorial, Sivil Hak Savunucuları ve Moskova-Helsinki Grubu, Rus ve uluslararası insan hakları organizasyonları ile ortaklaşa biçimde Çeçenya’daki durumu gözlemleyecek. Ortak sorumluluk alan gruplar, Çeçenya’daki insan hakları ihlallerini tespit ederek bildirecek. İnsan hakları grupları Çeçenya’daki insan hakları ihlallerini sonlandırmak ve sorumluların cezalandırılması için çalışmalarını sürdürecek.